خستگی نمی‌شناخت
در آستانه ۳۰ اردیبهشت‌ماه، نخستین سالگرد شهادت عالی‌ترین مقام اجرایی کشور در دولت سیزدهم هستیم؛ حادثه‌ای که سال گذشته در منطقه ورزقان رخ داد و در جریان آن، بالگرد حامل آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور دولت سیزدهم و همراهان ایشان دچار سانحه شد و تمامی سرنشینان آن به مقام والای شهادت نائل آمدند. شهید رئیسی در طول سه سال خدمت خود در دوران ریاست‌جمهوری، پیشرفت‌هایی در عرصه‌های مختلف از جمله حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم از طریق کنترل تورم، اصلاح نظام بانکی، ساخت مسکن، احیای واحدهای نیمه‌تعطیل و افزایش اشتغال در بخش اقتصادی و افزایش تجارت خارجی با همسایگان در سیاست خارجی داشت. دولت شهید رئیسی همچنین خود را حامی محرومان می‌دانست و بر مبارزه با فساد تأکید داشت و برنامه‌های مختلفی را برای تحقق وعده‌های خود دنبال کرد که در این گزارش به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
عدالت‌محوری
یکی از شعارهای دولت سیزدهم، عدالت‌گرایی و توجه به اقشار محروم بود. شهید رئیسی همواره بر توجه به اقشار محروم تأکید داشت. او در روز ۲۰ اردیبهشت در مدرسه فیضیه قم با اشاره به اقدامات دولتش در کمک به اقشار محروم، اظهارکرد: «در همه تصمیم‌گیری ها نگاه به فقرا و اقشار کم‌درآمد در اولویت است. مشکلاتی حل شده است و راه‌هایی را هم باید طی کنیم تا سایر مشکلات حل شود. نسبت به افزایش حقوق مستمری‌بگیران و افرایش خدمات به آنها گام‌هایی برداشته شده است. صد هزار نفر از پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی خارج شدند. اولین‌بار کسانی پشت در کمیته امداد نداریم و کسی متقاضی نیست. این به معنی نبود مشکل نیست، بلکه جهت‌گیری، درست شده است.» وی در این دیدار گفت: «کالابرگ برنامه‌ای بوده که سفره مردم با قیمت ارز پیوند نخورد که ۶۲ میلیون نفر از این امکان استفاده کردند.»
در ابتدای دولت سیزدهم که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شد، در مقابل برای جبران و کمک به اقشار متوسط و ضعیف، مبلغ یارانه نقدی و معیشتی به ۳۰۰ هزار تومان برای دهک‌های چهارم تا نهم و مبلغ ۴۰۰ هزار تومان برای دهک‌های اول تا سوم رسید و نسبت به گذشته، حدود هشت برابر شد.
سفرهای استانی
دولت سیزدهم صفت مردمی بودن را برای خود انتخاب کرد و برای اثبات مردمی بودن خود، سفرهای استانی را با جدیت آغاز کرد و رئیس‌جمهور یک دور به همه استان‌ها سفر کرد و آخرین سفر دور دوم او به استان مازندران بود. به جز سفرهای استانی، رئیس‌جمهور در مواردی که یک استان درگیر بحران‌های طبیعی از جمله سیل یا زلزله می‌شد هم برای پیگیری کمک‌رسانی به مردم به این استان‌ها سفر می‌کرد. به‌طور مثال آیت‌الله رئیسی در روز دوم بهمن ۱۴۰۰ بلافاصله پس از بازگشت از مسکو به جیرفت رفت تا پیگیر حل مشکلات مردم سیل‌زده این استان باشد. دولت سیزدهم تا پایان سال ۱۴۰۲ به ۴۵ سفر استانی رفت که دیدار مردمی یکی از برنامه‌های اصلی این سفرها بود. دولت مردمی چهار سفر هم در دو ماه ابتدایی سال 1403 رفته بود.
در این سفرها میز خدمت هم ایجاد شده و وزرا و معاونان رئیس‌جمهور با مردم دیدار داشتند. نامه‌های مردمی هم در این سفرها جمع‌آوری و پیگیری می‌شد. در تهران هم اعضای کابینه به نوبت با حضور در دفتر ارتباطات مردمی دولت، پاسخگوی تلفنی مردم بودند.
سازمان برنامه و بودجه کشور در اطلاعیه‌ای درباره سفرهای استانی دولت سیزدهم اعلام کرد: « نتیجه دو دور سفرهای استانی دولت، تصویب بیش از ۴۵۰۰ مصوبه با اعتباری بالغ بر ۲۸۸ همت بوده که طی ۲.۵ سال از عمر دولت سیزدهم با تخصیص ۱۸۸ هزار میلیارد تومان، بیش از ۱۱۰۰ پروژه عمرانی در قالب مصوبات سفر، تکمیل و به بهره‌برداری رسیده است.»
پرهیز از تنش در سیاست داخلی
رویکرد آیت‌الله رئیسی، پرهیز از تنش و دامن زدن به اختلاف‌ها بود. او می‌دانست در تنش و اختلاف پیشرفتی در امور کشور حاصل نشده و انرژی قوا به جای خدمت به مردم، صرف دعواهای بی‌حاصلی شده که فقط مردم را ناامید می‌کند. بر همین اساس هم دولت خود را از تنش با سایر قوا دور نگه داشت.
شهید آیت‌الله رئیسی با تأکید بر الگوی تعامل، همگرایی و هماهنگی بین مجلس و دولت، گفته بود: «این تعامل معنایش این نیست که اگر نقدی که اصلاح‌گرانه از سوی نماینده‌ای به یک بخش اجرایی یا دولت دارد مطرح نشود. ما بارها گفته‌ایم که نقد مصلحانه حتما به اصلاح کار دولت کمک می‌کند. ما حتما از آن استقبال می‌کنیم. بسیاری این را در سر داشتند و همچنان ممکن است بر زبان جاری کنند که میان مجلس و دولت مسأله یا چالشی پدیدار شود تا بگویند این‌ها هم باهم دچار اختلاف و بگومگو شدند.
» در همین راستا هم چندین نشست مشترک دولت و مجلس و همچنین نشست‌های مختلف نمایندگان با رئیس‌جمهور و وزرا برگزار شده بود که خروجی آن در به حداقل رسیدن تنش‌ها و اختلاف‌ها میان مجلس و دولت مشاهده شد به گونه‌ای که دیگر اختلاف علنی میان دولت و مجلس که موجب ملتهب شدن فضای سیاسی کشور شود، وجود نداشت. رئیس‌جمهور شهید در نشست مشترک دولت با نمایندگان و منتخبین مجلس دوازدهم بر «ایجاد یک کارگروه مشترک میان مجلس و دولت» هم تأکید کرده بود. در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی، ۶ هزار سوال از سوی نمایندگان از وزرا مطرح شد که ۲۹ سوال به صحن علنی آمد و نمایندگان فقط از ۹ سوال قانع نشدند. براساس گفته سید محمد حسینی، معاون پیشین پارلمانی ریاست‌جمهوری؛ «وزرا ۵۷۳ بار در کمیسیون‌ها، ۱۰۸ بار در صحن علنی مجلس و ۲۳ بار در جلسات غیرعلنی حاضر شدند و ۱۵ استیضاح مطرح شد که با برگزاری جلسات و قانع شدن نمایندگان این استیضاح‌ها از حد نصاب افتادند.» در دولت سیزدهم فقط فاطمی امین، وزیر صمت از سوی مجلس استیضاح شد. البته در یک مورد هم برخی نمایندگان مجلس پا را فراتر از حوزه مسئولیت خود گذاشته و خواستار برکناری محمدرضا غلامرضا، معاون سیاسی وزیر کشور شدند، چون به بخش‌هایی از بخشنامه‌ای که قبل از انتخابات مجلس دوازدهم از سوی او ابلاغ شده بود، اعتراض داشتند. برای پرهیز از ایجاد تنش میان دولت و مجلس و رفع سوءتفاهم‌ها، غلامرضا آن موارد مورد اعتراض را لغو کرد، اما نمایندگان اصرار داشتند که اگر او برکنار نشود، وزیر کشور را استیضاح می‌کنند. وزیر کشور و دولت در نهایت در این مورد از حق خود کوتاه آمدند و معاون سیاسی استعفا داد تا روند اجرایی انتخابات دچار آسیب نشود.
مقابله با فساد
مقابله با مدیران فاسد و از بین بردن زمینه‌های فساد یکی از برنامه‌های دولت سیزدهم بود. دولتمردان بارها اعلام کرده بودند که برای مبارزه با فساد خط قرمزی ندارند. شهید آیت‌الله رئیسی درباره رویکرد خود نسبت به مسأله بروز فساد با اشاره به اینکه «در گذشته، بعضا در مبارزه با فساد خط قرمزهایی وجود داشت و بعضی مسئولین می‌گفتند فلان شخص خط قرمز ما است و نباید به آن نزدیک شوید»، گفت: «ما این خط قرمزها را به هم زدیم و گفتیم خط قرمز ما منافع ملی است و با مفسد ولو در اندرونی افراد دارای مسئولیت و نفوذ باید برخورد شود و برخورد شد.»
در همین راستا هم گشت ارشاد مدیران راه‌اندازی شد و دفتر بازرسی ریاست‌جمهوری مسئولیت نظارت بر عملکرد مدیران دواتی را برعهده گرفت. سپهر خلجی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت درباره گشت ارشاد مدیران در روز ۱۹ اردیبهشت گفته بود: « در دو سال گذشته شاید بیش از ۱۰۰ نفر از مدیران به دلایل مختلف یا جابه‌جا شدند یا برکنار شدند یا مصلحت نبود که در آن مسئولیت کار خود را ادامه دهند و تغییر کردند. این از افتخارات دولت است... در برخی سفرهای رئیس‌جمهور ممکن است ۵-۶ نفر عوض شوند، البته همه این جابه‌جایی‌ها به معنی فساد نیست و ممکن است ناکارآمدی باشد و تشخیص داده می شود فرد باید جای خود را به فرد دیگری بدهد که خدمت بیشتری صورت گیرد.» برقراری سامانه تلفنی ۲۷۷۷، تکمیل دولت الکترونیکی و راه‌اندازی درگاه ملی مجوزهای کسب و کار، شفاف‌سازی عملکرد مالی دو هزار شرکت دولتی از جمله اقدامات دیگر دولت برای مقابله با برخی تخلفات بود.
پیگیری سیاست همسایگی و منطقه‌ای
دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود اعلام کرد که در حوزه سیاست خارجی، دنبال تقویت روابط با کشورهای همسایه و منطقه است. محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری در این زمینه از نارضایتی رئیس‌جمهور نسبت به سهم تجارت ایران با همسایگان خبر داده بود.
از همان شروع به کار دولت سیزدهم برنامه‌ریزی برای تقویت سیاست همسایگی و منطقه‌ای دنبال شد و در حدود ۱۰۰۰ روز از عمر دولت، رئیس‌جمهور به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، عمان، ازبکستان، قزاقستان، چین، سوریه، عربستان (حضور در سازمان همکاری‌های اسلامی)، ترکیه و پاکستان سفر کرد. او همچنین به سریلانکا، اندونزی، ونزوئلا، نیکاراگوئه، کوبا، کنیا، اوگاندا، زیمبابوه، آفریقای جنوبی و الجزایر سفر کرد و دو بار هم به مجمع عمومی سازمان ملل رفت. پس از شهادت آیت‌الله رئیسی، ۱۱۵ مقام ارشد کشورهای دنیا و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برای کشورمان پیام تسلیت فرستادند.
افزایش سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه و منطقه، برقراری روابط دیپلماتیک با عربستان و عضویت در پیمان شانگهای و بریکس از جلوه‌ها و موفقیت‌های سیاست خارجی دولت محسوب می‌شود. در سال ۱۴۰۲، سهم تجارت ایران با کشورهای همسایه به بیش از ۶۰ میلیارد دلار رسیده و میزان صادرات به این کشورها افزایش یافته بود. آخرین دیدار رئیس‌جمهور با یک مقام خارجی چند ساعت قبل از شهادت وی بود که با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در مراسم افتتاح سد قیز قلعه سی در نقطه صفر مرزی شرکت کرد.
