مذاکره واقعی پشت میز است نه در رسانه‌ها
محبوبه نیاورانی/ سردبیر
اصولا آنچه که بازیگران را پای میز مذاکره می‌کشاند رسیدن به اهداف و حفظ منافع ملی از طریق گفت‌وگو است بنابراین اگر مذاکره به وسیله‌ای برای تحمیل خواسته‌های طرف مقابل یا تسلیم شدن در برابر فشارها بینجامد اصولا مذاکره معنای خود را از دست می‌دهد.
از این رو ایران در مذاکرات خود با آمریکا بر خط قرمز خود یعنی «غنی‌سازی» پافشاری دارد و هرگونه مذاکره با دستور کار «غنی‌سازی صفر» را منتفی می‌داند. چراکه در شرایط تحریم و فشار همه جانبه نیز تسلیم خواسته‌های طرف مقابل نشد چه برسد به پشت میز مذاکره.
البته طرف مقابل نیز برای تحمیل خواسته خود بیکار ننشسته و با جنگ رسانه‌ای به دنبال باج‌خواهی پای میز مذاکره است. آمریکا بارها از ابزارهای روانی، خبرسازی‌های جعلی و بازی با انتظارات برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده می‌کند. رسانه‌های غربی با پیش‌داوری نسبت به مذاکرات و انتشار اخباری جعلی از مذاکرات سعی دارند ذهن‌ها را برای پذیرش روایت آمریکا آماده کنند. درواقع کارویژه اصلی رسانه‌های غربی در عرصه مذاکرات هسته‌ای نه روایتگری، بلکه جهت‌دهی به صحنه مذاکرات و ایجاد ذهنیت‌ها یا مطالبات هدفمند در ذهن مخاطبان است.
خبری هم که در بیان برخی کارشناسان آمد، و پیشنهاد کنسرسیومی را مطرح می کرد که طی آن ایران باید غنی‌سازی را به یکی از جزایر خود منتقل کرده، کارخانه‌های فعلی را تعطیل کند و فرآیند غنی‌سازی را تحت یک کنسرسیوم با کشورهای عربی منطقه ادامه دهد، در واقعیت اتفاق نیفتاده بود.
این در حالی است که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی هسته‌ای تأکید کرده است: «درباره موضوع کنسرسیوم هنوز پیشنهاد رسمی دریافت نشده است.»
اما همان‌گونه که عراقچی، وزیر امور خارجه ایران گفته است مسیر توافق از میز مذاکره می‌گذرد، نه از طریق رسانه‌ها. آنچه از پنج دور مذاکرات برمی‌آید ایران بر ادامه روند غنی‌سازی ایستادگی دارد و آن را خط قرمز خود می‌داند.
پس از آخرین دور مذاکرات ایران و آمریکا در رم پایتخت ایتالیا اعلام شد که طرف عمانی به‌عنوان میانجی طرحی را ارائه کرده که جای بررسی دارد و احتمالا این طرح در سفر اخیر رئیس‌جمهور به عمان نیز مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین محمد اسلامی در حاشیه جلسه هیأت دولت درباره احتمال حضور بازرسان آمریکایی در ایران توضیح داد: «کشورهایی که با ما خصومت داشتند و رفتار غیراصولی انجام داده‌اند، در طول این سال‌ها ما همواره تلاش کردیم از آن کشورها بازرس نپذیریم؛ همان‌طور که آنها نیز رفتار متقابل دارند و بازرس ایرانی نمی‌پذیرند، اما در شرایط کنونی مذاکرات، اگر مطالبی مطرح و توافق حاصل شود و خواسته‌های ایران مدنظر قرار گیرد، آن زمان ما در پذیرش بازرسی آمریکایی از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تجدیدنظر خواهیم کرد.»
هرچند آمریکا از جنگ رسانه‌ای به‌عنوان سلاح مدرن برای تحمیل خواسته‌های خود استفاده می‌کند، اما ایران هم با هوشمندی دیپلماتیک، توانسته در برابر این فشارها مقاومت کند و ضمن ایستادگی در اصول خود با داشتن ابتکار عمل راه مذاکره و دیپلماسی را باز نگه داشته است. همچنانکه روز گذشته سخنگوی وزارت خارجه تأکید کرد: «اگر آمریکا حق ایران برای فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای تحت پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) را بپذیرد و اگر تضمین عینی برای رفع تحریم‌ها ارائه دهد، فکر می‌کنیم توافق بسیار نزدیک است.» او گفت که رسیدن به توافق نقطه عطفی برای همه، از جمله همسایگان ما خواهد بود، اما حتی بدون توافق نیز ایران ثابت کرده که بازیگری مسئول، دوست و همسایه‌ای خوب در این منطقه است.
به هر روی، با توجه به پنج دور مذاکره و رویکرد ایران و آمریکا احتمالا توافق ممکن است و اگر ترامپ مرعوب اسرائیل و فشارهای نتانیاهو نشود، ایران و آمریکا شاید بتوانند به یک توافق دست یابند. البته به اعتراف رسانه اسرائیلی شاهد شکاف میان اسرائیل و آمریکا هستیم و ترامپ متوجه شده که نتانیاهو سعی دارد او را به جنگ با ایران بکشاند.
بنابراین مذاکره میان ایران و امریکا زمانی معنا دارد که تعادل قدرت و احترام متقابل در آن رعایت شود. اگر یکی از طرفین تنها به فکر تحمیل اراده خود باشد، همان شرایط قبلی ادامه می یابد. آمریکا باید بداند ایران که سالهاست در برابر تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه آمریکا ایستادگی کرده و در این مسیر لحظه‌ای از حفظ منافع ملی خود دست نکشیده است، در پای میز مذاکرات نیز هرگز از منافع مسلم خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و همین مقاومت هوشمندانه مانع پذیرش شرایط ناعادلانه به ایران شده است.
