قطعنامه سنای پاکستان در حمایت از ایران
در پی تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران در بامداد جمعه که منجر به شهادت جمعی از فرماندهان ارشد نظامی، دانشمندان هستهای و غیرنظامیان بیگناه شد، موجی از محکومیتها از سوی کشورهای منطقه و جهان به راه افتاد. این واکنشها، همزمان با تشدید بحران امنیتی در خاورمیانه، حاکی از انزوای فزاینده رژیم اسرائیل و نگرانیهای عمیق بینالمللی نسبت به نقض فاحش حاکمیت ملی ایران بود.
پاکستان: حمایت آشکار و مصوبه رسمی در سطوح پارلمان
سنای پاکستان در اقدامی کمسابقه، قطعنامهای را با اتفاق آرا به تصویب رساند که در آن حمله اسرائیل به ایران را «نقض منشور سازمان ملل و حقوق بینالملل» خواند. این قطعنامه تصریح میکند که پاکستان «در کنار برادران ایرانی خود» ایستاده و از حق مشروع جمهوری اسلامی ایران برای دفاع مطابق ماده ۵۱ منشور ملل متحد حمایت میکند.
پارلمان پاکستان ضمن اشاره به سوابق جنایتبار اسرائیل علیه مسلمانان بهویژه در فلسطین تأکید کرد که ادامه سکوت جهان اسلام موجب جسور شدن تلآویو برای حمله به ایران شده است. این موضعگیری نشاندهنده تغییر لحن جدی اسلامآباد و بازگشت مجدد گفتمان وحدت اسلامی در سیاست خارجی این کشور است.
سلطنت عمان: هشدار نسبت به گسترش بحران
سلطنت عمان که سابقهای طولانی در میانجیگریهای منطقهای دارد، این حمله را «تشدید تنشی خطرناک، غیرمسئولانه و غیرقابل قبول» دانست و اعلام کرد: «اسرائیل مسئول مستقیم بیثباتی منطقه است.» موضعگیری عمان بهویژه در شرایطی اهمیت دارد که این کشور معمولا زبان میانهرو دیپلماتیک را ترجیح میدهد، اما در این مورد به شکلی کمسابقه، حمله را «نقض قوانین بینالمللی» نامید.
چین: با دقت شرایط را دنبال میکنیم
وانگیی، رئیس دستگاه دیپلماسی چین در تماس تلفنی با گدعون ساعر، موضع قاطع پکن را نسبت به تحولات اخیر در منطقه آسیای غربی اعلام کرده است.
وی با تأکید بر اصل پایدار سیاست خارجی چین مبنی بر حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات، گفت: «چین همواره مخالف استفاده از زور و تحریم بهعنوان ابزار حل بحرانهای جهانی است.»
وانگ حمله اخیر رژیم اسرائیل به ایران را نقض آشکار حقوق بینالملل دانست و افزود: «در شرایطی که جامعه جهانی در پی یافتن راهحلی سیاسی برای مسأله هستهای ایران است، این اقدام نظامی غیرقابل قبول است.»
رئیس دستگاه دیپلماسی چین در این گفتوگوی تلفنی، شرایط ایران و اسرائیل را عاملی کلیدی در تعیین ثبات منطقه خواند و هشدار داد که تنشهای فزاینده ممکن است خاورمیانه را به سمت آشوبی گستردهتر سوق دهد.
وی بازگشت فوری همه طرفها به مسیر دیپلماسی را خواستار شد و تأکید کرد که این مسیر، مورد اجماع جامعه جهانی است.
وانگ همچنین تأکید کرد که راهحل واقعی در گرو پذیرش مفهوم «امنیت مشترک» و تلاش برای رفع دغدغههای مشروع همه طرفهاست.
سخنگوی وزارت خارجه چین نیز گفت: «چین با هرگونه تعرض به تمامیت ارضی، امنیت و حاکمیت ملی ایران مخالف است و با اقداماتی که باعث تشدید تنش و گسترش منازعه شوند، مخالفت میکند. تشدید شدید تنش در منطقه به نفع هیچ طرفی نیست.»
این دیپلمات چینی تأکید کرده که چین آمادگی دارد تا نقش سازندهای در آرام کردن وضعیت داشته باشد.
عربستان سعودی: بیانیهای شدیداللحن و بیسابقه
عربستان سعودی با صدور بیانیهای شدیداللحن، حمله اسرائیل را «نقض آشکار حاکمیت ایران و حقوق بینالملل» خواند و از شورای امنیت سازمان ملل خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از ادامه تجاوزگریهای اسرائیل شد. این موضع، در پرتو سالها تنش در روابط تهران - ریاض، بیانگر تغییر راهبردی در نگاه سعودیها به تهدیدات مشترک منطقهای است و نشان میدهد که ریاض نسبت به خطرات ماجراجوییهای اسرائیل برای کل منطقه آگاه شده است.
یمن (صنعا): متهم کردن مستقیم آمریکا و اسرائیل
دولت انقلابی یمن در صنعا با شدیدترین لحن ممکن، حمله را محکوم و آن را ادامه تجاوزگری محور غربی -صهیونیستی علیه محور مقاومت توصیف کرد. در این بیانیه، آمریکا شریک مستقیم تجاوز دانسته شده و بر توانمندی ایران در پاسخ به این اقدام تأکید شده است.
صنعا همچنین با یادآوری حمایت ایران از مردم فلسطین، این حمله را واکنشی انتقامجویانه به این حمایتها دانست و اعلام کرد که «شعله مقاومت تحت هیچ فشاری خاموش نخواهد شد.» دولت یمن، در موضعی روشن، خواستار اتحاد جبهه مقاومت در برابر «توسعهطلبی اسرائیلی -آمریکایی» شد.
****اندونزی: هشدار نسبت به تشدید دامنه درگیری
اندونزی، بزرگترین کشور اسلامی جهان از نظر جمعیت، ضمن محکوم کردن حمله اسرائیل به ایران، هشدار داد که چنین اقداماتی «دامنه درگیری را گسترش داده و اوضاع منطقه را بحرانیتر خواهد کرد.» جاكارتا همچنین خواستار خویشتنداری طرفها شد، اما بهطور خاص بر خطر فزاینده اقدامات نظامی تلآویو در بیثباتسازی منطقه تأکید کرد.
اعلام حمایت روسیه از ایران
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در موضعگیری کوتاه اما معنادار، حمایت رسمی مسکو از ایران را اعلام کرد. این واکنش، بهرغم مواضع محافظهکارانه معمول روسیه در مناقشات خاورمیانه، نشاندهنده سطح بالای نگرانی کرملین از تبعات این حمله و پیامدهای آن بر ائتلافهای راهبردیاش در منطقه است.
همصدایی جهان اسلام با ایران
تجاوز نظامی رژیم صهیونیستی به خاک جمهوری اسلامی ایران در بامداد جمعه که منجر به شهادت جمعی از فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای ایران شد، نهتنها یک تحول بزرگ در سطح امنیتی منطقه محسوب میشود، بلکه آزمونی برای مواضع کشورهای جهان در قبال نقض آشکار حاکمیت ملی یک کشور مستقل عضو سازمان ملل بود. واکنشها به این اقدام صهیونیستها، طیفی متنوع از محکومیتهای قاطع، هشدارهای دیپلماتیک و در برخی موارد سکوت معنادار را شامل شد. در ادامه به تحلیل دستهبندیشده واکنشهای بینالمللی پرداخته میشود.
بیشترین و قاطعترین واکنشها از سوی کشورهای مسلمان منطقه و جنبشهای مقاومت اسلامی صادر شد. این مواضع، نشان از همگرایی راهبردی جهان اسلام در برابر تهدید مشترک صهیونیسم و احساس خطر از توسعهطلبی بیمحابای اسرائیل داشت.
مجلس سنای پاکستان با اجماع کامل قطعنامهای را تصویب کرد که در آن تجاوز اسرائیل به ایران بهعنوان «نقض منشور سازمان ملل» و «جنایت جنگی» محکوم شد. این موضع نهتنها حامل پیام دیپلماتیک همبستگی بود، بلکه با پذیرش رسمی «حق دفاع مشروع ایران» بر اساس ماده ۵۱ منشور ملل متحد، به نوعی چراغ سبز به واکنش متقابل ایران نیز تلقی میشود. پاکستان با این موضع، به دنبال تثبیت جایگاه خود بهعنوان بازیگر کلیدی در معادلات امنیتی امت اسلامی است.
بیانیه صریح عربستان علیه اسرائیل که در آن تجاوز به خاک ایران «نقض آشکار حقوق بینالملل» توصیف شد، بازتابی از روند چرخش سیاست ریاض از موازنه با رژیم صهیونیستی به سمت بازتعریف جایگاهش در جهان اسلام است. محکومیت شدید و درخواست از شورای امنیت برای مداخله، حاکی از نگرانی عربستان از گسترش تنش به مرزهای جنوبی خلیجفارس و ناتوانی اسرائیل در مهار پیامدهای احتمالی آن بود.
سلطنت عمان با سابقه میانجیگری بین ایران و غرب، تجاوز اسرائیل را «اقدامی تجاوزکارانه و خطرناک» خواند و هشدار داد که این حرکت امنیت منطقه را بهطور جدی تهدید میکند. در سوی دیگر، دولت صنعا (یمن) نیز با لحنی تندتر، آمریکا و اسرائیل را «عامل مستقیم بیثباتی» معرفی و تأکید کرد که این حمله ادامه سیاستهای ضدایرانی غرب با هدف تضعیف حمایت تهران از فلسطین است.
اندونزی بهعنوان بزرگترین کشور اسلامی از حیث جمعیت، ضمن محکومیت صریح حمله، هشدار داد که تجاوز به ایران میتواند «دامنه درگیریها را گسترش دهد.» این موضع نشان از نگرانی جاکارتا نسبت به تأثیر این بحران بر امنیت دریایی و توازن ژئوپلیتیکی شرق آسیا دارد.
مواضع قدرتهای جهانی
واکنش قدرتهای بزرگ، برخلاف جهان اسلام، بیشتر محافظهکارانه یا در برخی موارد همراه با سکوت بود؛ بااینحال برخی نشانههای راهبردی در آنها قابل شناسایی است.
ولادیمیر پوتین در یک پیام رسمی حمایت روسیه از ایران را اعلام کرد. اگرچه لحن این موضعگیری به صورت عملی فاقد جزئیات امنیتی یا نظامی بود، اما در فضای دیپلماتیک منطقه، این بیانیه نشانهای از عزم روسیه برای جلوگیری از گسترش بیثباتی در مرزهای جنوبیاش و حفاظت از منافع خود در محور مقاومت محسوب میشود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ضمن تأیید حمله به سایت نطنز، از بردن نام اسرائیل خودداری کرد و تنها به «وضعیت نگرانکننده» بسنده کرد. این موضع، به وضوح ادامه همان سیاست سیاسیکاری در آژانس است که منتقدان آن را عامل تضعیف موقعیت حقوقی ایران در سطح جهانی میدانند. سکوت درباره نقض صریح حاکمیت ملی ایران، آژانس را از موضع بیطرفی خارج کرده و وجهه فنی آن را مخدوش کرده است.
مواضع جنبشهای مقاومت و گروههای غیردولتی
جنبش مقاومت اسلامی حماس با محکومیت شدید حمله، این اقدام را «خطرناکترین مرحله از پروژه تلمودی صهیونیستی» خواند. در بیانیه حماس، ایران بهعنوان حامی اول مقاومت فلسطین معرفی شد و حمله اسرائیل نیز در چارچوب تلاش برای شکستن این زنجیره حمایتی تحلیل شده است. حمایت حماس از مواضع ایران، عمق راهبردی محور مقاومت را برجسته کرده و تأکیدی بر نقش تهران بهعنوان ستون فقرات جبهه ضدصهیونیستی دارد.
شکلگیری یک ائتلاف سیاسی - اخلاقی جدید علیه اسرائیل
تحلیل واکنشها نشان میدهد که تجاوز اخیر اسرائیل به خاک ایران، بیش از آنکه موجب انزوای تهران شود، به نوعی اجماع جدید منطقهای و بینالمللی علیه ماجراجوییهای تلآویو انجامیده است. برخلاف برخی محاسبات اسرائیلی، این حمله نهتنها موجب تضعیف حمایت از ایران نشد، بلکه بسیاری از کشورها را در موقعیت دفاع از اصول حاکمیت، حقوق بینالملل و همبستگی اسلامی قرار داد.
این واکنشها نشاندهنده آن است که اگرچه ایران تحت فشار شدید تبلیغاتی و تحریمی از سوی غرب قرار دارد، اما اعتبار منطقهای و بینالمللی خود را در سایه پایداری در برابر اسرائیل حفظ کرده و حتی تقویت کرده است. درعینحال، کشورهای منطقه با درک مخاطرات گسترش بحران، به بازتعریف مرزبندیهای خود در سیاست خارجی پرداختهاند.
