در روح و جان من
مداحی شب اول محرم حاج محمود کریمی نمادی از وحدت ایران و اسلام بود
محرم، ماه سوگ و بیداری است؛ ماهی که با خود نه‌تنها اشک و اندوه می‌آورد، بلکه سرفصل قیام، اعتراض و پاسداشت حقیقت نیز هست. در این ایام، مداحی‌ها و روضه‌خوانی‌ها بسترِ بیان ایمان، اخلاق و هویت تاریخی شیعه هستند، اما در فضای سیاسی و اجتماعی امروز ایران که با جنگ ترکیبی، جنگ روانی، فرهنگی و رسانه‌ای دشمنان گره خورده است، جایگاه این آیین‌های سنتی، ابعادی نو و رسالتی مضاعف یافته است. نمونه شاخص این هم‌گرایی دین و وطن در محرم امسال، مداحی متفاوت حاج محمود کریمی بود؛ مداحی که با بهره از ملودی «ای ایران» و ترکیب آن با مفاهیم عاشورایی، صدای وطن‌دوستی و مقاومت را به هیأت آورد و توجه بسیاری را در سطح جامعه، رسانه و افکار عمومی جلب کرد.
تلفیق ایمان و وطن
محمود کریمی در شب اول محرم ۱۴۰۴، نوحه‌ای را اجرا کرد که بر پایه ترانه مشهور «ای ایران» بنا شده بود؛ شعری که با جمله «در روح و جان من، می‌مانی ای وطن» آغاز می‌شود و در حافظه جمعی ایرانیان، نماد عشق به میهن و دفاع از خاک و هویت ایرانی است. استفاده از چنین قطعه‌ای در بستر یک مجلس روضه، در نگاه نخست شاید غافلگیرکننده به نظر برسد، اما در واقع، کاملا منطبق با ماهیت نهضت و روح حماسی این قیام است. عاشورا نه فقط برای سوگواری، بلکه برای مقاومت، ایستادگی و دفاع از ارزش‌های دینی و انسانی است.
مداحی حاج محمود کریمی در آن شب، پیوندی بی‌سابقه میان سنت و مسائل جهان معاصر، روضه و میهن و امام حسین (ع) و ایران برقرار کرد. این تلفیق، نه از سر احساس صرف، بلکه برآمده از ضرورتی تاریخی است؛ زیرا در روزگاری که هویت دینی و ملی مردم هدف هجمه دشمنان قرار گرفته، هیأت‌ها تنها سنگرهای اشک نیستند، بلکه پایگاه‌های بصیرت و روشنگری نیز باید باشند.
مداحی به‌عنوان ابزار حکمرانی فرهنگی
جنگ ترکیبی که امروز ایران با آن مواجه است، تنها به معنای تبادل آتش در میدان‌های مرزی یا تقابل امنیتی در پشت درهای بسته نیست؛ بلکه این جنگ در ابعاد پیچیده‌تری در حال جریان است. نبردی که در آن رسانه‌ها به‌سان تفنگ، هشتگ‌ها جایگزین موشک و تحریف حقیقت، سلاح اصلی دشمن شده‌اند. در این میدان، «باور» هدف نخست است: دشمن می‌خواهد ایمان مردم به خود، نظام، آینده و خدا را تضعیف کند. هویت دینی، وحدت ملی و امید اجتماعی سه ستون اصلی هستند که دشمن به آن‌ها یورش آورده؛ از تضعیف اراده جوانان تا تمسخر مفاهیم عاشورایی در بسترهای سرگرمی.
در این میان، یکی از جبهه‌های مهم که کمتر به آن پرداخته می‌شود، جبهه فرهنگیِ آیینی است؛ جایی که مداحی، روضه‌خوانی و شور محرم، نه فقط مناسکی مذهبی، بلکه ظرفیتی بی‌بدیل برای مقاومت نرم محسوب می‌شوند. تاریخ تشیع همواره نشان داده که هیأت‌ها در بزنگاه‌های اجتماعی، به سنگرهای هویتی و سیاسی مردم تبدیل شده‌اند. عاشورا، بیش از آنکه صرفا روایتی از یک مصیبت تاریخی باشد، مشعلِ بیدارباشی است که در هر عصر، نسبت خود را با ظلم و استکبار بازتعریف می‌کند.
نوحه اخیر حاج محمود کریمی که با محوریت ایران و حس وطن‌دوستی سروده و اجرا شده، دقیقا در چنین بستری قابل تفسیر است. او با بهره‌گیری از شور محرمی، اشعاری را بر زبان آورد که وطن را نه به‌عنوان خاک و مرز، بلکه به‌عنوان سنگر ایمان و مهد مقاومت معرفی می‌کند. در این قطعه، عشق به امام حسین (ع) با غیرت نسبت به ایران درهم‌تنیده شده و مخاطب درمی‌یابد که دفاع از وطن، ادامه راه عاشورا و پایداری در برابر یزیدهای زمانه است.
این نوحه، تنها یک قطعه عاطفی نیست، بلکه نوعی بیانیه فرهنگی - سیاسی است که خط تمایز زمانی را از میان برمی‌دارد و دو جبهه را در مقابل هم می‌نشاند: جبهه حق که امروز در لباس ملت ایران و محور مقاومت ایستاده و جبهه باطل که در قالب صهیونیسم جهانی، آمریکا و رسانه‌های دروغ‌پراکن بر ملت‌ها تاخته‌اند.
محمود کریمی با این اثر نشان داد که مداحی در عصر جنگ ترکیبی می‌تواند به رسالت تاریخی خود بازگردد: آگاهی‌بخشی، جهاد تبیین و احیای روحیه مقاومت. دیگر نمی‌توان مداحی را صرفا بخشی از مناسک مذهبی دانست. هیأت‌ها، اگر متصل به مسائل روز و چالش‌های ملت باشند، می‌توانند به یکی از قوی‌ترین بازوهای تمدن‌ساز جمهوری اسلامی تبدیل شوند. چه جایی بهتر از محرم و چه پیامی مؤثرتر از نوای سیدالشهدا برای مقابله با جنگ روانی دشمن؟
در محرم امسال، همان‌طور که به خون شهدا احترام می‌گذاریم، باید به کلمه‌هایی هم که از مداحان متعهد شنیده می‌شود، با دقت گوش دهیم. چراکه ممکن است یک بیت شعری که از دل عقیده برخاسته، کار صد مقاله و 10 شبکه تلویزیونی را انجام دهد. باید قدر این خط مقدم را دانست؛ همان‌جایی که شعر و اشک، شمشیر می‌شوند و مداحان ولایی، به قهرمانان عرصه نبرد ترکیبی تبدیل می‌شوند.
بازنگری در محتوا و حمایت از نوحه‌های وطن‌محور
تجربه موفق محمود کریمی در ارائه نوحه‌ای ملی و هویتی، نه یک حرکت فردی و موقت، بلکه می‌تواند به‌عنوان الگویی راهبردی و قابل تعمیم برای دیگر هیأت‌ها، مداحان و نهادهای فرهنگی در نظر گرفته شود. در شرایطی که نسل جدید با انبوهی از چالش‌های هویتی، اجتماعی و رسانه‌ای مواجه است، لازم است زبان دین و آئین، همگام با فهم و دغدغه‌های آنان، به‌روزرسانی شود. نوحه‌هایی که صرفا روایت تاریخی باشند، بی‌آنکه نسبت خود را با مسأله امروز جامعه روشن کنند، ممکن است از مخاطبان پویا و اندیشه‌ورز امروز دور بمانند.
در این میان، مداحی‌های ملی - دینی، اگر با صداقت، هنر، پیوند عاطفی و معنوی توأم شوند، نه‌تنها احساسات مذهبی را برمی‌انگیزند، بلکه عقلانیت جمعی را نیز تغذیه می‌کنند. مخاطب امروز، هم گریه می‌خواهد و هم تحلیل؛ هم شور حسینی و هم شعور تمدنی. پیوند عاشورا با ایران، نه تحریف این واقعه بزرگ، بلکه احیای آن در قالبی تازه و مرتبط با مسائل روز است.
در این میان، توجه به نقش نهادهای مسئول، حیاتی است. ستاد اقامه نماز، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، ستاد امر به معروف و نهی از منکر، سازمان تبلیغات اسلامی، صداوسیما و عموم مراکز دینی و فرهنگی می‌توانند با حمایت هدفمند از تولیدات محتوایی و آموزش مداحان متعهد، این مسیر را گسترش دهند. آنچه امروز در میدان مبارزه فرهنگی و جنگ ترکیبی دشمن از اهمیت ویژه برخوردار است، حفظ انسجام ملی، تقویت هویت جمعی و برانگیختن غیرت دینی در دفاع از کشور است و بی‌تردید، مداحی یکی از بومی‌ترین و نافذترین ابزارهای تحقق این اهداف است.
محرم، نه‌تنها زمان عزاداری که فرصتی است برای بازخوانی فلسفه مقاومت و احیای امر به معروف در شکل اجتماعی آن و امروز، یکی از بزرگ‌ترین معروف‌ها، حفظ وحدت، مقابله با تفرقه و تقویت روحیه ملی در برابر هجمه‌های رسانه‌ای و روانی دشمنان ملت ایران است. مداحی‌های متعهد، اگر به درستی راهبری شوند، می‌توانند به رسانه‌هایی نیرومند تبدیل شوند؛ رسانه‌هایی از دل مردم، برای مردم و در خدمت دین، میهن و عقلانیت انقلابی.
فرصت طلایی محرم ۱۴۰۴: وقتی عزاداری، بستر آگاهی می‌شود
محرم امسال، هم‌زمان با تشدید حملات رژیم صهیونیستی به کشور عزیزمان، فشار اقتصادی بر مردم ایران و جنگ رسانه‌ای فراگیر دشمن، فرصتی بی‌بدیل برای پیوند مجدد مردم با آرمان‌های دینی و ملی فراهم کرده است. در چنین فضایی، یک مداحی درست با محتوای غنی، می‌تواند نه‌تنها اشک مخاطب را درآورد، بلکه روحیه او را نیز تقویت کند و او را برای حضور در میدان مبارزه فرهنگی و اجتماعی آماده سازد.
مداحی کریمی با مضمون «ای ایران» فریادی بود علیه فراموشی؛ علیه نفاق، علیه شکاف‌افکنی میان دین و وطن. این مداحی، الگویی است برای همه آنان که می‌خواهند از هنر آیینی برای تقویت نظام دینی و مردم‌سالاری اسلامی استفاده کنند. اگر هر هیأت، تنها یک شب به مضمون وطن بپردازد، اثر آن در سطح اجتماعی، سیاسی و روانی کشور غیرقابل انکار خواهد بود. در روزگار جنگ ترکیبی که دشمن از همه ابزارها برای ایجاد تفرقه، یأس و آشوب استفاده می‌کند، صدای مداحان وطن‌دوست می‌تواند چون تیر آتشینی در دل سیاهی نفوذ کند. مداحی محمود کریمی، نه‌تنها یک اجرا، بلکه یک بیانیه فرهنگی ـ اجتماعی بود: بیانیه‌ای برای اتحاد، ایمان و مقاومت.
امروز، هر قدم برای بازآرایی مفاهیم دینی با نیازهای ملی و هر تلاش برای رساندن پیام عاشورا به زبان مردم روزگار ما، خود نوعی امر به معروف فرهنگی است که هدف امام حسین (ع) از قیامشان هم چیزی جز این نبوده است. پس بیاییم در محرم امسال، نوحه‌های ملی را نه حاشیه، بلکه متن مراسم بدانیم و از فرصت هیأت‌ها برای تزریق امید، وحدت و بصیرت استفاده کنیم.
