پاسخ استراتژیک ایران به آژانس
شبکه آمریکایی بلومبرگ، گزارش داد: «پس از قطع رسمی بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته گذشته، ناظران ایمنی هسته‌ای ایران دیگر به تماس‌های ناظر سازمان ملل پاسخ نمی‌دهند.»
پس از اقدامات تجاوزکارانه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه ایران که با استفاده از گزارش مغرضانه و سیاست‌زده «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه هسته‌ای صلح آمیز ایران صورت گرفت، تهران همکاری خود با آژانس را تعلیق کرده است.
در پی این تصمیم، رسانه آمریکایی «بلومبرگ» به نقل از ۲ منبع آگاه نوشت نوشت: «پس از قطع رسمی بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته گذشته، ناظران ایمنی هسته‌ای ایران دیگر به تماس‌های ناظر سازمان ملل پاسخ نمی‌دهند. آن‌ها گفتند که مرکز حوادث و فوریت‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۳ ژوئن فعال شد و به طور مداوم با همتایان خود در ایران در تماس بوده است، اما این اشتراک‌گذاری اطلاعات به حداقل رسیده است.»
رسانه آمریکایی ادعا کرد: «قطع ارتباطات، میزان استفاده ایران از سکوت به عنوان راهی برای پنهان کردن تفاهم بین‌المللی در مورد وضعیت برنامه هسته‌ای خود را نشان می‌دهد. تهران پیش از این به طور متوسط بیش از یک بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز را مجاز می‌دانست و در پنج دور مذاکره با ایالات متحده در مورد توافقی برای مهار فعالیت‌های اتمی خود شرکت کرده بود، اما حمله اسرائیل معادله را تغییر داده است.»
بلومبرگ همچنین با اشاره به ادعاهای «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا مبنی بر اینکه تأسیسات هسته‌ای ایران نابود شده است، نوشت: «اگر این ادعا درست باشد، نابودی تأسیسات ایران هرگونه گفت‌وگو با آژانس را بی‌معنی می‌کند. با این حال، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آخر هفته به شبکه خبری سی‌بی‌اس گفت که دیدگاه آژانس این است که اگرچه سایت‌های نطنز و فردو آسیب دیده‌اند، اما فعالیت غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند «ظرف چند ماه» از سر گرفته شود.»
رسانه آمریکایی همچنین گزارش کرد: «محل نگهداری ۴۰۹ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ایران نیز مشخص نیست. با توجه به اینکه این سوخت را می‌توان در ۱۶ سیلندر به اندازه یک مخزن بزرگ غواصی ذخیره کرد، حداقل این احتمال وجود دارد که به مکانی اعلام نشده منتقل شده باشد.»
بلومبرگ با اشاره به سیاست شوروی و آمریکا در طول جنگ سرد افزود: «با توجه به اینکه از سرگیری نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آینده نزدیک دور از انتظار نیست، سیاست‌گذاران هر ۲ طرف درگیری در حال آشنایی مجدد با ابهام راهبردی هستند؛ سیاستی که عنصری کلیدی در سیاست تهاجمی هسته‌ای در طول جنگ سرد است.»
رسانه آمریکایی تصریح کرد: «با ایجاد سطحی از عدم قطعیت در مورد نیات خود، دشمنان ممکن است بتوانند از افتادن به ورطه جنگ تمام عیار جلوگیری کنند.»
یک کارشناس نیز در گفت‌وگو با بلومبرگ افزود: «حملات ایالات متحده برنامه هسته‌ای ایران را بیشتر از گذشته به سوی برنامه‌ای زیرزمینی سوق داده است. ایران در حال یادگیری این است که ابهام استراتژیک بهترین گزینه برای آن خواهد بود.»
رسانه آمریکایی با اشاره به تهدیدات ترامپ علیه ایران افزود: «برای جلوگیری از حمله مجدد به ایران، این کشور می‌تواند از عدم قطعیت در مورد محل نگهداری اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا برای دیکته کردن وقایع استفاده کند. برای اینکه ایالات متحده و اسرائیل از وضعیت و محل ذخایر مطلع شوند، بازرسی‌های فیزیکی و تأیید باید انجام شود که این مسئله از طریق مذاکره قابل دستیابی خواهد بود.»
بلومبرگ همچنین با اشاره به اظهارات «بزالل اسموتریچ» وزیر دارایی رژیم صهیونیستی نوشت: «به گفته اسموتریچ، برای اسرائیل، هزینه جنگ ۱۲ روزه ممکن است به ۱۲ میلیارد دلار رسیده باشد، در حالی که خسارات داخلی حدود ۳ میلیارد دلار، بیشترین خسارت برای هرگونه درگیری در تاریخ اسرائیل بود، در نتیجه بازگشت به اقدام نظامی علیه ایران، گزینه‌ای نه‌چندان سرراستی است.»
رسانه آمریکایی همچنین نوشت: «در ایالات متحده، دخالت مستقیم نظامی، عناصر کلیدی حزب جمهوری‌خواه را دچار اختلاف کرده و می‌تواند هزینه‌های سیاسی برای دولت ترامپ داشته باشد.»
بلومبرگ افزود: «در حال حاضر، ایران در حال تقویت ابهام است. شورای نگهبان این کشور هفته گذشته قانونی را تصویب کرد که همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق در می‌آورد، اما این امر در درجه اول یک اقدام نمادین تلقی می‌شود. مشخص نیست که ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حتی اگر به تأسیسات هسته‌ای بمباران‌شده دسترسی داشته باشند، با توجه به خطر آلودگی شیمیایی و رادیولوژیکی، چقدر می‌توانند کار انجام دهند.»
رسانه آمریکایی در آخر نوشت: «برای اینکه ایران به‌طور دائم بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را ممنوع کند، باید از پیمان بین‌المللی منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج شود، اقدامی که به‌طور بالقوه نظارت را به‌طور کامل پایان می‌دهد.»
ایران معتقد است، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به‌عنوان نهادی که با هدف نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای و جلوگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای تأسیس شد، تحت مدیریت رافائل گروسی از مسیر اصلی خود منحرف شده و به ابزاری برای پیشبرد اهداف سیاسی علیه ایران تبدیل شده است.
اقدامات غیرمستند، سکوت در برابر حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، و همکاری‌های مشکوک با رژیم صهیونیستی، اعتبار این نهاد و مدیرکل آن را به شدت تضعیف کرده است.
در این راستا، ایران با تصویب قانون تعلیق همکاری با آژانس و اتخاذ راهبرد ابهام هسته‌ای، گام‌های مؤثری برای دفاع از منافع ملی خود برداشته است. این اقدامات، ضمن حفظ حقوق ایران در چهارچوب NPT، می‌تواند به ایجاد توازن در روابط با آژانس و تقویت جایگاه ایران در منطقه و جهان کمک کند.
جامعه بین‌المللی، به‌ویژه کشورهای غیرمتعهد، باید با فشار بر آژانس و گروسی، مانع از فروپاشی نظام منع اشاعه شوند و نقش مخرب این نهاد را در تشدید تنش‌های هسته‌ای مورد بازخواست قرار دهند.
***ارائه گزارش غیر مستند
گروسی در گزارشی به شورای حکام ادعا کرد که نمی‌تواند صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران را تأیید کند، در حالی که ایران با پذیرش 20 درصد از کل بازرسی‌های آژانس، سطح بی‌سابقه‌ای از همکاری را نشان داده است. این ادعاها که بدون شواهد معتبر مطرح شده و زمینه‌ساز صدور بیانیه‌های ضدایرانی توسط کشورهای غربی شد هم چنان با وجود حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران تکرار می‌شود و اخیرا نیز گروسی در اظهار نظری جانب دارانه گفته است لازم است بازرسی ها از ایران از سر گرفته شود اما نه با هدف تعیین خسارت بلکه با هدف شفاف سازی بیشتر. آنچه او از شفاف سازی بیشتر منظور دارد احتمالا تکمیل اطلاعات در مورد میزان آسیب به تاسیسات هسته‌ای ایران و دادن گرای عملیاتی دیگر به شرکای اسرائیلی و آمریکایی است.
پس از حملات رژیم صهیونیستی و ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران در فردو، نطنز و اصفهان، گروسی نیز این حملات را محکوم نکرد.این رفتار، اعتماد عمومی در ایران به آژانس را به شدت تضعیف کرده است. علاوه بر این اظهارات شخص گروسی پیش از حمله اسرائیل به ایران که گفته بود تاسیسات هسته ای ایران در عمق نیم مایلی است و باید از مسیری مارپیچ به آن دست یافت تلویحا یک گرای عملیاتی را آشکار می‌کند که مدیرکل آژانس احتمالا مشروح آن را به اربابان غربی خود ارائه داده است.
***پاسخ استراتژیک ایران
در واکنش به اقدامات غیرمسئولانه آژانس، ایران گام‌های استراتژیکی برای دفاع از منافع ملی خود برداشته است:
1- تصویب قانون تعلیق همکاری با آژانس: مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که همکاری با آژانس را تا تحقق شرایطی نظیر تضمین امنیت تأسیسات هسته‌ای، حفظ حاکمیت ملی، و رعایت حقوق ایران در بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز معلق می‌کند. این قانون، مشابه قانون اقدام راهبردی رفع تحریم‌ها، به‌عنوان اهرمی برای حفظ حقوق ایران در برابر فشارهای سیاسی عمل می‌کند.
2- راهبرد ابهام هسته‌ای: ایران با اتخاذ راهبرد «ابهام هسته‌ای» می‌تواند بدون خروج رسمی از NPT، اطلاعات حساس درباره فعالیت‌های هسته‌ای خود را محدود کند. این رویکرد، ضمن حفظ حقوق ایران در چهارچوب NPT، فشار را به آژانس و حامیان آن منتقل کرده و به ایران امکان می‌دهد انعطاف‌پذیری استراتژیک خود را افزایش دهد. این راهبرد همچنین می‌تواند به ایجاد توازن در منطقه کمک کند، به‌ویژه در برابر رژیم صهیونیستی که سال‌هاست از سیاست ابهام هسته‌ای بهره می‌برد.
3- تقویت برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز: ایران اعلام کرده است که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را با شتاب بیشتری پیش خواهد برد. این اقدام، ضمن تأکید بر حقوق ایران در بهره‌مندی از انرژی هسته‌ای، پیامی قاطع به جامعه بین‌المللی درباره اراده ایران برای دفاع از منافع ملی خود است.
اقدامات گروسی و آژانس، نه‌تنها روابط ایران با این نهاد را تحت تأثیر قرار داده، بلکه به بی‌اعتمادی گسترده‌تر در میان کشورها منجر شده است. این موضوع، ضرورت بازنگری در نقش آژانس و اصلاح ساختار آن را برجسته می‌کند. کشورهای مختلف می‌توانند با حمایت از ایران، خواستار پاسخگویی گروسی و بازگرداندن آژانس به مسیر بی‌طرفی شوند.
همچنین، راهبرد ابهام هسته‌ای ایران می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای مذاکره در سطح بین‌المللی عمل کرده و فشار را به سمت گروسی و حامیان او هدایت کند. این فشار‌ها به ویژه در زمانی که مدیرکل آژانس سودای دبیرکلی سازمان ملل را در سر می‌پروراند می‌تواند بر آینده سیاسی او موثر بوده و کشورهای بسیاری را به عدم تمایل به گروسی متمایل کند.
