آخرین اجلاس بریکس با انتشار اعلامیهای همراه بود که در آن بارها از عملکرد اسرائیل در قبال ایران، غزه، کرانه باختری و سوریه انتقاد شد، مسئلهای که به گفته تحلیلگر اندیشکده آمریکایی، نشاندهنده تغییر رویکرد بریکس در قبال مناقشات ژئوپولیتیکی در جهان است.
اجلاس بریکس در ریودوژانیرو، برزیل، بیانیه رهبران خود را منتشر کرد که بخشی از آن به مسائل ژئوپلیتیکی و امنیتی اختصاص دارد و در آن انتقاد جدی از حملات اخیر اسرائیل به یکی از اعضای جدید بریکس، ایران، و جنگ رژیم صهیونیستی در غزه مطرح شده است.این اجلاس بریکس بزرگترین نشست گروه تاکنون محسوب میشود و در آن ۱۰ عضو کامل و ۱۰ کشور دیگر به عنوان شریک حضور داشتند. اندونزی نیز امسال عضو جدید بریکس اعلام شد. تحلیلگر اندیشکده کوئینسی و استاد دانشگاه جرج واشنگتن، سرنگ شیدور، معتقد است در دنیایی با تنشها و درگیریهای رو به افزایش، بریکس تصمیم گرفته «عمیقتر به مسائل ژئوپلیتیکی و امنیت سخت» بپردازد و حتی توانست به اجماع چشمگیری در این زمینهها برسد.در این تحلیل که در مجله رسپانسیبل استِیتکرفت «Responsible Statecraft» متعلق به اندیشکده کوئینسی نوشته شده به بررسی رویکرد جدید بریکس در قبال مسائل جهانی پرداخته شده است.به گفته تحلیلگر، بریکس سازمان رسمی نیست، بلکه ائتلافی گُسترده از «شرق جهانی» (روسیه و چین) و چند کشور جنوب جهانی است.
بریکس به طور سنتی بر هماهنگی اقتصادی متمرکز بوده، اما از زمان جنگ روسیه و اوکراین در ۲۰۲۲ بیشتر در مسائل حساس ژئوپلیتیکی و امنیت سخت وارد شده است. از نظر کارشناس، این نتیجه طبیعی از «پرتنشتر شدن نظام بینالملل و افزایش جنگهای بزرگ» است. اما همانطور که این اجلاس نشان داد، بریکس توانسته در این مسائل چالشبرانگیز به اجماع قابل توجهی دست یابد. اجلاس امسال تمرکز بیشتری بر خاورمیانه، آفریقا و جنوب آسیا نسبت به اوکراین داشت.درباره غرب آسیا، آمریکا به نام ذکر یا نقد نشد، اما اسرائیل هفت بار به شکل انتقادی مطرح شد. اسرائیل به طور ضمنی و صریح به دلیل اشغال سرزمینهای فلسطینی، «ممانعت یا انکار دسترسی بشردوستانه و هدف قرار دادن کارکنان بشردوستانه»، «استفاده از قحطی به عنوان ابزار جنگی»، نقض حاکمیت و اشغال مداوم لبنان و سوریه و پرونده دیوان بینالمللی دادگستری که آفریقای جنوبی در ۲۰۲۳ ثبت کرده، مورد انتقاد قرار گرفت.این در حالی است که بر خلاف بیانیههای معمول که توسط غربیها صادر میشود، در این اعلامیه اشارهای به جنبش مقاومت حماس نشد، اگرچه اعضا خواستار «آزادسازی همه گروگانها و بازداشتشدگان» شدند. علاوه بر این، اسرائیل و آمریکا در زمینه جنگ اخیر علیه ایران نیز به صراحت ذکر نشدند، اما حملات به ایران محکوم شد که نشان میدهد اعلامیه جدید زبانی تندتر نسبت به بیانیه مشترک بریکس در همین باره، دو هفته قبل از اجلاس ۲۰۲۵، داشت. شورای امنیت سازمان ملل نیز در این زمینه مورد اشاره قرار گرفته شده است.
اعلامیه بریکس با واکنش رئیسجمهور آمریکا دونالد ترامپ همراه بود و او روز یکشنبه ساعاتی پس از انتشار بیانیه، در شبکه اجتماعی تروث سوشال اعلام کرد که هر کشوری که با سیاستهای بریکس همسو شود، با تعرفه ۱۰٪ اضافی مواجه خواهد شد. این در حالی است که کشورها همچنان در انتظار خبر نهایی درباره تعرفهها هستند، چون مهلت «روز آزادی» در ۹ ژوئیه نزدیک است، روزی که فرصت نهایی مذاکره درباره تعرفههای دیگر ترامپ علیه کشورهای مختلف جهان تعیین شده است.