قتل عام در صف غذا
روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی تحقیقی که روز جمعه منتشر شد، فاش کرد که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی به‌طور آگاهانه روند جنگ در غزه را طولانی کرده و منافع سیاسی و شخصی خود را بر ملاحظات امنیتی و نظامی اولویت داده است. این گزارش بر اساس مصاحبه با بیش از ۱۰۰ مقام اسرائیلی، آمریکایی و کشورهای عربی و همچنین بررسی ده‌ها سند دولتی و امنیتی تهیه شده و بیش از ۶ ماه زمان برای تکمیل آن صرف شده است. بر اساس یافته‌های نیویورک‌تایمز، نتانیاهو در موارد متعددی برخلاف توصیه‌های فرماندهان ارتش و مشاوران امنیتی خود، تصمیماتی اتخاذ کرده که به تداوم جنگ انجامیده است. این تصمیمات به‌ویژه در لحظات حساس مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا، روند گفت‌وگوها را عمدا کند یا متوقف کرده است. به نوشته این روزنامه آمریکایی، نتانیاهو در آوریل و ژوئیه ۲۰۲۴، با وجود مخالفت صریح فرماندهان نظامی، عملیات نظامی را ادامه داد و حتی پس از آتش‌بس موقت در ژانویه، در ماه مارس آن را نقض کرد. هدف اصلی این تصمیمات، حفظ ائتلاف سیاسی شکننده‌ای بود که با احزاب راست افراطی بسته شده و بقای نتانیاهو در قدرت را مشروط به ادامه جنگ و فشار بر حماس می‌دانست.
نادیده گرفتن هشدارها و تشدید بحران داخلی
بر اساس اطلاعات منتشرشده، نتانیاهو حتی پیش از آغاز جنگ در اکتبر ۲۰۲۳، در جریان ارزیابی‌های اطلاعاتی قرار گرفته بود که نسبت به آمادگی حماس برای حمله هشدار می‌دادند. این هشدارها به‌طور خاص به تأثیر شکاف‌های داخلی اسرائیل بر جسارت حماس اشاره داشتند. در آن زمان، بحران مشروعیت سیاسی و اعتراضات گسترده علیه طرح جنجالی نتانیاهو برای تضعیف قوه قضائیه، اسرائیل را با ناآرامی‌های کم‌سابقه روبه‌رو کرده بود. تحلیلگران امنیتی به نتانیاهو هشدار داده بودند که حماس این بحران داخلی را به‌مثابه فرصتی برای اقدام نظامی تلقی می‌کند، اما نخست‌وزیر این هشدارها را نادیده گرفت و به پیگیری برنامه‌های جنجالی خود ادامه داد.
فرار از مسئولیت و فرافکنی به فرماندهان نظامی
نیویورک‌تایمز همچنین گزارش داده است که تیم نزدیک به نتانیاهو، در ابتدای جنگ، شبکه‌ای از افراد بانفوذ و رسانه‌های همسو را هدایت کرد تا شکست اطلاعاتی و دفاعی بزرگ اسرائیل را به فرماندهان ارتش نسبت دهند. این تیم تلاش کرد تا مکالمات حساس در جلسات امنیتی ثبت نشود و بدین‌وسیله از افشای تصمیمات شخصی نتانیاهو جلوگیری شود. در نتیجه، بخشی از تصمیم‌گیری‌های کلیدی درباره ادامه جنگ، به صورت غیررسمی و خارج از چارچوب‌های ثبت شده انجام شد.
رد پیشنهاد تشکیل دولت وحدت ملی و گروگان‌گیری سیاسی
یکی از نکات کلیدی گزارش نیویورک‌تایمز، رد پیشنهاد یائیر لاپید رهبر مخالفان اسرائیل برای تشکیل دولت وحدت ملی بود. نتانیاهو ترجیح داد به همکاری با احزاب راست افراطی ادامه دهد؛ ائتلافی که خواستار نابودی کامل حماس و تداوم اشغال نظامی غزه است. این انتخاب، باعث شد که نخست‌وزیر اسرائیل در طول جنگ، عملا گروگان خواسته‌های تندروها شود و هرگونه مصالحه یا آتش‌بس موقت را به تعویق بیندازد.
تحلیلگران معتقدند این رویکرد نتانیاهو، نه‌تنها موجب طولانی شدن جنگ و تشدید خسارات انسانی شده، بلکه بحران مشروعیت داخلی او را نیز عمیق‌تر کرده است. در حال حاضر، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از جامعه اسرائیل، او را مسئول وضعیت نابسامان فعلی می‌دانند؛ بااین‌حال، نتانیاهو با طولانی کردن جنگ، تلاش می‌کند محاکمه‌های احتمالی خود در پرونده‌های فساد و بحران مشروعیت را به تعویق بیندازد.
کشته شدن ده‌ها غیرنظامی در بمباران روز شنبه
هم‌زمان با ادامه جنگ، حملات هوایی و توپخانه‌ای ارتش اسرائیل به مناطق مختلف غزه در روز شنبه، به کشته شدن دست‌کم ۵۹ فلسطینی انجامید. بیشتر این حملات بر دو شهر دیرالبلح و خان‌یونس در مرکز و جنوب نوار غزه متمرکز بود؛ مناطقی که بارها به‌عنوان «منطقه امن» معرفی شده بودند.
به گزارش منابع بیمارستانی، دست‌کم ۳۱ نفر از قربانیان در مسیر رسیدن به مرکز توزیع کمک‌های انسانی موسوم به «بنیاد بشردوستانه غزه» در نزدیکی رفح هدف قرار گرفتند. این مرکز با همکاری آمریکا راه‌اندازی شده و تحت نظارت ارتش اسرائیل فعالیت می‌کند. شواهد میدانی نشان می‌دهد که قربانیان عمدتا غیرنظامیان گرسنه و آواره بودند که برای دریافت مواد غذایی به این مرکز مراجعه کرده بودند.
در حملات دیگر، دست‌کم ۲۸ نفر در دیرالبلح و خان‌یونس شهید شدند که در میان آنها ۴ کودک و ۲ زن نیز به چشم می‌خورند.
بیمارستان شهدای اقصی در دیرالبلح اعلام کرده که اکثر قربانیان، ساکنان مناطق مسکونی و تجمعات غیرنظامی بودند.
بحران گرسنگی و سوءتغذیه؛ هشدار سازمان ملل و آنروا
هم‌زمان با ادامه بمباران‌ها، گزارش‌ها از بروز یک بحران انسانی گسترده در نوار غزه حکایت دارد. آژانس امداد و کاریابی پناهندگان فلسطینی (آنروا) روز یکشنبه اعلام کرد که از زمان آغاز محاصره کامل غزه توسط اسرائیل در ماه مارس، موارد سوءتغذیه به‌ویژه در میان کودکان و زنان باردار، به شدت افزایش یافته است.
بر اساس گزارش آنروا، تنها ۴ مرکز توزیع کمک در سراسر غزه فعال است؛ درحالی‌که پیش از تشدید حملات، بیش از ۴۰۰ نقطه توزیع مواد غذایی تحت نظارت سازمان ملل وجود داشت. فیلیپ لازارینی کمیسر عمومی آنروا، وضعیت فعلی را بدتر از تمام مراحل قبلی جنگ توصیف کرده و گفته است که «مردم غزه به مرز گرسنگی مطلق رسیده‌اند.»
لازارینی تأکید کرد که از زمان آغاز محاصره، بیش از ۸۰۰ نفر از غیرنظامیان درحالی‌که برای دریافت غذا تلاش می‌کردند، توسط نیروهای اسرائیلی هدف گلوله قرار گرفته و کشته شده‌اند. او افزود: «در دوره آتش‌بس، روند گرسنگی معکوس شد و کامیون‌های حامل غذا، سوخت و دارو وارد غزه شدند؛ اما اکنون همه چیز به وضعیت بحرانی بازگشته است.»
شکست نظام توزیع بشردوستانه تحت نظارت آمریکا
نکته قابل‌توجه این است که حتی مراکز توزیع کمک که با نظارت آمریکا راه‌اندازی شده‌اند نیز از حملات مصون نمانده‌اند. منابع محلی گزارش می‌دهند که مرکز «بنیاد بشردوستانه غزه» در رفح، باوجود حمایت و مدیریت آمریکا، در عمل تحت کنترل اسرائیل فعالیت می‌کند و جان غیرنظامیان در اطراف آن همچنان در معرض تهدید قرار دارد. برخی از ناظران بین‌المللی معتقدند که این وضعیت، نشان‌دهنده ناتوانی سازوکارهای بشردوستانه در مناطق جنگی است؛ به‌ویژه وقتی طرف مهاجم، کنترل کامل مبادی ورودی و خروجی کمک‌ها را در دست دارد. این موضوع، به یکی از محورهای انتقاد شدید نهادهای حقوق بشری و سازمان ملل از عملکرد اسرائیل تبدیل شده است.
گزارش‌ها از داخل غزه همچنین حاکی از فروپاشی سیستم درمانی است. بیمارستان‌ها به دلیل کمبود دارو، تجهیزات پزشکی و برق، توان پذیرش زخمی‌ها را ندارند. به گفته پزشکان حاضر در بیمارستان شهدای اقصی، بسیاری از بیماران با زخم‌های باز بدون بی‌حسی عمل می‌شوند و بخش قابل‌توجهی از مجروحان به دلیل کمبود امکانات جان خود را از دست می‌دهند.
جنگی برای بقا یا بحران‌سازی سیاسی؟
بررسی هم‌زمان ابعاد سیاسی و انسانی بحران غزه نشان می‌دهد که جنگ کنونی نه‌تنها به یک فاجعه انسانی کم‌سابقه در قرن حاضر تبدیل شده، بلکه در سطح سیاسی نیز به ابزاری برای بقای نتانیاهو در قدرت بدل شده است.
به نظر می‌رسد که نخست‌وزیر اسرائیل درگیر یک بازی پرخطر است؛ بازی که هم جامعه اسرائیل را دچار شکاف‌های عمیق‌تر کرده و هم جهان را با یک بحران انسانی فزاینده در غزه مواجه ساخته است.
