احمد شریف در گفت‌وگو با «صبح نو»: بزرگ‌ترین ناکامی دشمن، تقویت حس همبستگی ملی بود
احمد شریف، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در گفت‌وگو با «صبح نو» در مضمون درس‌هایی از جنگ اظهارکرد: «دشمنی داریم که هر لحظه در حال آماده‌سازی برای حمله به ماست؛ چراکه پیش‌تر بارها تهدید کرده بودند که مراکز فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را مورد حمله قرار خواهند داد و با هرگونه غنی‌سازی در داخل خاک ایران مخالف‌اند. این مسأله قابل پیش‌بینی بود، اما تصور نمی‌کردیم که در میانه مذاکرات بین ایران و ایالات متحده، چنین اتفاقی رخ دهد.»
وی افزود: «درجه‌ای از آمادگی در نیروهای نظامی ما وجود داشت، اما استفاده دشمن از عوامل مختلف، از جمله عوامل نفوذی که متأسفانه در داخل کشور فعال شده بودند و هم‌زمانی آن با حملات هوایی، باعث شد که ما در لحظات ابتدایی دچار غافلگیری شویم. این مسأله، درس بزرگی برای ما بود: وقتی دشمنی داریم که مترصد ضربه زدن به ماست، باید همواره آمادگی خود را حفظ کنیم.
اعتماد در روابط بین‌الملل معنا ندارد
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تصریح کرد: «حتی اگر مجبور باشیم با دشمن‌مان وارد مذاکره شویم که در آن زمان نیز در حال مذاکره بودیم، نباید از سطح آمادگی‌مان کاسته شود. بحث «اعتماد» در روابط بین‌الملل اساسا مفهومی ندارد؛ هر کشور به دنبال تأمین منافع حداکثری خود است.»
سرزمین ما مثل غزه و سوریه نیست؛ ایران زمین سفتی دارد
شریف اضافه کرد: «در لحظات اولیه حمله، متأسفانه برخی از ژنرال‌ها و سرداران بزرگ نظامی ما به شهادت رسیدند و این مسأله، شوک بزرگی وارد کرد، اما خوشبختانه در کمتر از ۲۴ ساعت توانستیم برای پاسخ‌گویی به حملات دشمن آماده شویم. با آغاز پاسخ ما، دشمن دریافت که با سرزمینی مواجه است که زمین سفتی دارد و شرایط آن با مناطقی مانند غزه، لبنان یا سوریه - که فاقد پدافند هوایی هستند و دشمن هر لحظه اراده می‌کرد، حمله می‌کرد - تفاوت دارد.» وی با بیان اینکه در نهایت، فکر می‌کنم از روز دوم جنگ، نوعی توازن برقرار شد، ادامه داد: «این مسأله برای ما اهمیت دارد؛ چراکه باید قدرت بازدارندگی خود را حفظ کرده و ارتقا دهیم. این نکته، درسی بسیار مهم بود که البته ما از زمان جنگ تحمیلی نیز به آن واقف بوده‌ایم.»
فعال سیاسی اصلاح‌طلب اظهارکرد: «نکته‌ای که بسیار اهمیت داشت، این بود که دشمن محاسباتی انجام داده بود. از جمله اینکه، با توجه به مشکلات اقتصادی گسترده‌ای که در داخل کشور داشتیم، تصور می‌کرد اگر به ایران حمله کند، ممکن است مردم ناراضی به خیابان‌ها بیایند و اعتراض کنند و این امر موجب هرج‌ومرج شود و در نهایت به اهداف خود برسند.»
سرمایه اجتماعی کشور پس از جنگ ارتقا یافت
شریف یادآور شد: «اما ایرانی‌ها که قدیمی‌ترین دولت‌ملت جهان را تشکیل می‌دهند - در واقع، قدیمی‌ترین کشوری که دارای دولت بوده است - با یک پیوستگی خاص در بین اقشار مختلف خود، در برابر هرگونه تعرض خارجی متحد شدند. ما این اتحاد را به وضوح دیدیم؛ حتی افرادی که شاید بتوان آن‌ها را در قالب اپوزیسیون طبقه‌بندی کرد، منتقدان و مخالفان، همگی در کنار نیروهای وفادار به نظام قرار گرفتند. در نهایت، یک طیفی از ایرانیانی که حس میهن‌دوستی داشتند، گرد هم آمدند.» وی خاطرنشان کرد: «به نظر من، بزرگ‌ترین ناکامی دشمن، تقویت همین حس همبستگی ملی بود که منجر شد سرمایه اجتماعی کشور که در سال‌های اخیر تا حدی تضعیف شده بود، مجددا ارتقا یابد.» فعال سیاسی اصلاح‌طلب افزود: «متأسفانه در گذشته، نشانه‌هایی از کاهش مشارکت در مظاهر سیاسی از جمله انتخابات وجود داشت. در آخرین انتخابات، مشارکت عمومی پایین بود، اما پس از جنگ، گرچه بسیاری از عزیزان‌مان را از دست دادیم - چه از مردم، چه دانشمندان و چه نیروهای مسلح و پاسداران - اما این جنگ ۱۲ روزه، درسی بسیار بزرگ به ما داد.»
مردم باید آثار ملموس همبستگی را در فضای سیاسی ببینند
شریف تصریح کرد: «ما هیچ پشتیبانی جز خداوند و مردم نداریم. نباید انتظار داشت کشوری به یاری ما بیاید. دیدیم که حتی کشورهایی که انتظار داشتیم از ما دفاع کنند یا به ما سلاح بفروشند، حمایت‌هایشان بسیار سطحی و نمادین بود. این مردم بودند که مردانه ایستادند و موجب ناکامی دشمن شدند. در نهایت نیز دشمن ناچار به پذیرش آتش‌بس شد، گرچه این آتش‌بس واقعا شکننده و ناپایدار است و نمی‌توان روی آن حساب کرد.» وی بیان کرد: «ماهیت دشمن، ماهیتی فرصت‌طلب است؛ هر لحظه ممکن است ضربه بزند. بنابراین، یک نگرانی بزرگ برای ما به‌ویژه فعالان سیاسی، این است که مبادا در پرتو همین همبستگی، عواملی را که موجب آن شدند، نادیده بگیریم. مردم خواسته‌هایی دارند که باید پس از این جنگ ۱۲ روزه، در فضای سیاسی کشور به‌طور ملموس مورد توجه قرار گیرد. مردم باید شاهد این تغییرات باشند تا امیدوارتر شوند.»
تقسیم شهروندان به خودی و غیرخودی، تهدیدی برای وحدت ملی است
فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «بسیاری از افرادی که دلسوزانه نقد می‌کردند، شاید با برخوردی منصفانه مواجه نشدند. مردم نظاره‌گر این موضوع هستند و منتظرند ببینند که آیا این تغییرات واقعی خواهد بود یا خیر.»
شریف تأکید کرد: «در آینده، باید با تکیه بر تجربیاتی که داشتیم، به سمت انسجام ملی برویم. همان‌طور که شما نیز فرمودید، اجتماع مردم در این جنگ نشان داد که باید به آن به شکلی متفاوت پرداخته شود.»
وی افزود: «از منظر آینده‌نگری، چشم‌انداز توسعه کشور باید مبتنی بر توجه به درون باشد. دنیا نیز به این نتیجه رسیده است؛ حتی کشوری مانند آمریکا، در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری، با شعار «ساختن آمریکای بزرگ» نشان داد که قدرت‌های بزرگ هم ابتدا باید از داخل بازسازی شوند. ما نیز باید دفاع را در داخل مرزهایمان متمرکز و قدرت را در ایران تثبیت کنیم.»
فعال سیاسی اصلاح‌طلب اظهارکرد: «ایران ظرفی ۹۰ میلیونی است؛ اگر در آن ترک ایجاد شود، نمی‌توان اطمینان داشت که انسجام و تمامیت ارضی‌مان حفظ خواهد شد. دشمن برای تضعیف بلندمدت ما، شاید خیال‌های خامی در سر داشته باشد. این نشان می‌دهد که استراتژی‌های بلندمدت ما باید حول محور وحدت و یکپارچگی ملت باشد.» شریف خاطرنشان کرد: «نباید شهروندان را به «خودی» و «غیرخودی» تقسیم کنیم؛ مبنای هر مسئولیتی باید شایستگی باشد، نه گرایش‌های سیاسی، نژادی یا زبانی. اگر کسی شایسته است، باید بدون توجه به ظواهر و سوابق ظاهرا ناخوشایند، از ظرفیتش بهره ببریم.»
بازگشت نخبگان ایرانی نیازمند تغییر رویکرد حاکمیتی است
وی تصریح کرد: «در حال حاضر، نخبگان ایرانی در سراسر دنیا پراکنده‌اند. طرح‌هایی نظیر «ایرانی هستم» نیز هنوز نتوانسته‌اند زمینه بازگشت آن‌ها را فراهم کنند. اگر این کشور واقعا متعلق به همه ایرانیان است، از جمله ایرانیان خارج از کشور، باید بستر حضور و خدمت آنان را فراهم کنیم. تنها در این صورت است که آن‌ها نیز برای بازگشت به کشور انگیزه پیدا می‌کنند.»
فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «در غیر این صورت، متأسفانه، روند فعلی برای کشور آسیب‌زاست. بنابراین، مهم‌ترین اصل باید شایستگی و توانمندی افراد باشد؛ غیر از این راه دیگری نداریم.»
