ابوالفتح در گفت‌وگو با «صبح نو»: تا وقتی توافقی نباشد، اروپا ابزار ماشه را رها نمی‌کند
امیرعلی ابوالفتح، کارشناس روابط بین‌الملل درگفت‌وگو با «صبح نو» در خصوص سناریوهای محتمل در مقابل سناریوی ماشه اظهارکرد: «دولت کنونی ایالات متحده که اصولا برای سازمان ملل ارزشی قائل نیست، با دوره‌ای از تاریخ آمریکا که به‌دنبال اجماع‌سازی و کار جمعی در قالب شورای امنیت بود، تفاوت دارد. سال‌ها از آن دوران گذشته است.»
ترامپ برای شورای امنیت ارزشی قائل نیست
وی افزود: «دونالد ترامپ اصلا برای شورای امنیت اهمیتی قائل نیست که بخواهد کاری از طریق آن انجام دهد یا منتظر تصمیم‌گیری آن باشد. حتی ممکن است ابتدا اقدامی کند و سپس حمله را انجام دهد که در واقع همین کار را هم
کرد.»
کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد: «از نظر من، اینکه آمریکا چه می‌کند، اهمیت چندانی ندارد؛ چراکه خطر جنگ همین حالا هم وجود دارد. در لحظه‌ای که ما داریم صحبت می‌کنیم، ممکن است هر لحظه دوباره حمله‌ای صورت بگیرد.»
اروپا ابزار فشار بر ایران را از دست نخواهد داد
ابوالفتح با بیان اینکه نکته بعدی درباره مذاکرات ژنواست، ادامه داد: «من خیلی خوش‌بین نیستم و بعیدمی‌دانم راه‌حلی پیدا شود. طبق آنچه رسانه‌ها گفته‌اند، در پیش‌نویس پیشنهادی روسیه آمده که اگراین پیش‌نویس تصویب شود، روند به‌گونه‌ای پیش می‌رود که اروپایی‌ها دیگر نتوانند از امکان فعال‌سازی مکانیزم ماشه استفاده کنند؛ یعنی فقط یک‌بار تمدید می‌شود.»
وی خاطرنشان کرد: «به نظر من بعید است که اروپایی‌ها، به نمایندگی از غرب، حاضر باشند این ابزار را از دست بدهند؛ مگر اینکه بین ایران و آمریکا توافقی حاصل شود. اگر چنین توافقی به دست آید یا چشم‌اندازی مطمئن برای تحقق قریب‌الوقوع آن ایجادشود، آن‌گاه ممکن است اروپایی‌ها حاضر شوند ازاین ابزار صرف‌نظر کنند.»
کارشناس روابط بین‌الملل اضافه کرد: «حتی فرانسوی‌ها نیز گفته‌اند در توافق احتمالی بین ایران وآمریکا، می‌خواهند اختیار فعال‌سازی مکانیزم ماشه را برای خود محفوظ نگه دارند، تا هر زمان که احساس کنند ایران خطا کرده، بتوانند تحریم‌ها رابازگردانند. بنابراین حتی در صورت وجود توافق نیزبه دنبال دسترسی به این ابزار هستند.»
ایران با وجود فشارها عقب‌نشینی نکرده است
ابوالفتح افزود: «از طرفی، از آنجایی که ایران زیربمباران و موشک‌باران بوده، تعدادی از نیروهایش شهید شده‌اند، فرماندهانش هدف قرار گرفته‌اند وحتی تأسیسات اساسی‌اش آسیب دیده‌اند، اما با این‌حال عقب‌نشینی نکرده، بعید است صرفا از ترس مکانیزم ماشه عقب‌نشینی کند. از نگاه آمریکایی‌ها واروپایی‌ها، عقب‌نشینی ایران یعنی توقف برنامه موشک‌های بالستیک و قطع ارتباط با نیروهای نیابتی یا گروه‌های تروریستی. این‌ها مواردی هستند که حتی اگر هم‌راستا نشوند، باید حداقل نزدیک به آن باشند تا مکانیزم فعال نشود.» وی تصریح کرد: «اما ایران، با وجود همه این فشارها و حتی تهدید به ترور مسئولان کشور، حاضر نشده این شروط را بپذیرد؛ نه در زمان جنگ و نه بعد از آن. کشوری که در این شرایط عقب‌نشینی نکرده، بعید است از ترس چنین مکانیزمی کوتاه بیاید. از این منظر، مواضع ایران و اروپا آن‌قدر از هم فاصله دارد که به نظر می‌رسد تنها یک معجزه بتواند جلوی فعال شدن مکانیزم ماشه را بگیرد.»
سناریوی تمدیدهای مداوم برای ایران جذاب نیست
کارشناس روابط بین‌الملل اظهارکرد: «تلاش روسیه هم اگر آنچه رسانه‌ها گفته‌اند درست باشد که فقط یک‌بارتمدید صورت می‌گیرد، احتمالا نتیجه‌ای نخواهد داشت. این روند در شهریور کلید می‌خورد و تا بیست‌وششم یا بیست‌وهفتم همان ماه ادامه خواهد یافت، اما به نظر نمی‌رسد اتفاق بزرگی رخ دهد یا توافقی حاصل شود.»
ابوالفتح یادآور شد: «روس‌ها و چینی‌ها که ازاعضای حاضر در برجام هستند، تلاش می‌کنند با ارائه انواع رایزنی‌ها، فرمول‌ها و پیش‌نویس‌ها،راه‌حلی پیدا کنند. این موضوع طبیعی و قابل درک است که چین چنین اقداماتی انجام دهد، اماهمان‌طور که پیش‌تر گفتم امید زیادی به نتیجه بخشبودن این تلاش‌ها نیست؛ مگر اینکه یک چارچوب زمانی موقتی به‌طور مثال، برای مدت شش‌ماهه تعریف شود که در آن مثلا برای شش ماه همه چیز به تعویق بیفتد، سپس دوباره تمدید شود و این روند به‌صورت مداوم تکرار گردد.»
وی تأکید کرد: «اگر چنین چارچوبی باشد، اروپایی‌ها با آن مشکلی نخواهند داشت؛ یعنی شش‌ماه تعویق و سپس تمدید مجدد، اما این مدل برای ایران و حتی برای حامیان ایران چندان جذاب نیست. ممکن است به این نتیجه برسند که بهتر است یک‌باربرای همیشه تصمیم‌گیری نهایی انجام شود و مثلا تهدید کنند که «ما تحریم‌ها را بازمی‌گردانیم» و واقعا این کار را هم انجام دهند. به‌اصطلاح، این موضع ایران است.»
روابط تیره روسیه و غرب مانع هر توافقی است
کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد: «در نهایت،توافق در شورای امنیت به رأی گذاشته خواهد شد، اما روابط روسیه و اروپا نیز چندان گرم نیست؛ آن‌ها خودشان با یکدیگر مشکلات متعددی دارند. مثلا نمی‌توان انتظار داشت که در چنین شرایطی، یک اقدام مشترک انجام دهند. گرچه روابط آمریکا با ترامپ برای روسیه بهتر بود، اما در سطح کلی، رابطه روسیه با غرب بسیار تیره است. از این منظر، من بسیار بدبین هستم و بعید می‌دانم اقدامی مشترک در کار باشد.»
ابوالفتح خاطرنشان کرد: «موضوع اوکراین نیزخودش به‌تنهایی منبع تنش بزرگی است که طرف روسیه یک طرف آن است و طرف اروپایی نیز درگیراست. بنابراین، اینکه دو طرف بخواهند برای حل یک بحران بین‌المللی اقدام مشترکی انجام دهند، بسیار بعید است.»
وی افزود: «یکی از مشکلات دیگر، ریاست دوره‌ای شورای امنیت است. اروپایی‌ها نگران‌اند که این موضوع به زمانی موکول شود که ریاست شورا در ماه اکتبر به روسیه برسد. از آنجایی که ریاست دوره‌ای نیز اختیارات خاصی دارد، ممکن است بخواهند طوری برنامه‌ریزی کنند که این موضوع در دوره ریاست روسیه مطرح نشود.»
کارشناس روابط بین‌الملل اظهارکرد: «بازی‌هایی که در صحن شورای امنیت در جریان است، نشان‌دهنده اختلافات عمیق درونی است؛ به‌طوری‌که حتی درباره ریاست دوره‌ای نیز اختلاف دارند، چه برسد به اینکه بخواهند به یک توافق جمعی برسند. با این اوصاف، بعید می‌دانم این روند به نتیجه‌ای برسد؛ هرچند امیدوارم پیش‌بینی من نادرست از آب
درآید.»
