خاویر باردم با چفیه فلسطین
کشتی «عمر مختار» از طرابلس لیبی به ناوگان جهانی «صمود» پیوست. طبق گزارش رسانه‌ها، شمار کشتی‌ها به ۶۰ فروند خواهد رسید و پنج کشور اسپانیا، تونس، ایتالیا، یونان و لیبی نقش پررنگی در این حرکت دارند. ناوگان جهانی «صمود» (Global Sumud Flotilla) که سازمان‌دهندگانش آن را بزرگ‌ترین مأموریت دریایی برای شکستن محاصره نوار غزه معرفی کرده‌اند، متشکل از ده‌ها کشتی و قایق از چندین کشور جهان است. این کاروان دریایی در اوایل و میانه سپتامبر ۲۰۲۵ از بنادر بارسلونا، جنوا و سپس از تونس به سوی غزه راه افتاد. هدف رسمی آن رساندن کمک‌های بشردوستانه و ایجاد فشار سیاسی برای پایان محاصره است، اما حملات پهپادی به برخی کشتی‌ها و بازتاب گسترده بین‌المللی، این حرکت را به صحنه‌ای پرتنش و نمادین در سطح جهانی بدل کرده است.
محاصره‌ای طولانی و انگیزه‌ای تازه
سیاست محاصره دریایی توسط رژیم اسرائیل از سال ۱۹۶۷ علیه غزه اعمال می‌شود. این محاصره از سال ۲۰۰۷ تاکنون در قالب ممنوعیت کامل ورود و خروج از سواحل نوار غزه به سمت دریای آزاد ادامه یافته است. از آن سال تاکنون، کشتی‌های کمک‌رسانی زیادی تلاش کرده‌اند با رساندن دارو، آب و غذا جان این 2 میلیون و 400 هزار ساکن این باریکه را نجات دهند، اما هر بار، رژیم صهیونیستی با یورش به این کشتی‌ها و بعضا حتی کشتن سرنشینان آن، مانع از کمک‌رسانی‌ها به غزه شده است، اما این جنایات که با حمایت‌های غرب به‌ویژه آمریکا انجام شده است، هرگز نتوانسته وجدان‌های بیدار جهان را متوقف کند. این‌بار خبر رسیده است که «یک ناوگان جهانی» متشکل از قایق‌ها و کشتی‌های بزرگ و کوچک حرکت خود را به سمت غزه، به‌عنوان بخشی از یک ابتکار دریایی بین‌المللی با هدف رساندن کمک‌های بشردوستانه به مردم گرسنه غزه آغاز کرده‌اند.
نخستین کاروان، شامل ده‌ها کشتی کوچک غیرنظامی حامل فعالان، امدادگران، پزشکان، دریانوردان و تدارکات بشردوستانه، طی ساعت‌های اخیر از بنادر اسپانیا در بارسلون حرکت کردند تا در ۴ سپتامبر (۱۳ شهریور) در تونس به موج دوم ملحق شوند. سازمان‌دهندگان، ناوگان جهانی «صمود» را بزرگ‌ترین مأموریت دریایی به غزه توصیف می‌کنند که بیش از ۵۰ کشتی و هیأت نمایندگی از دست‌کم ۴۴ کشور را گرد هم آورده است.
بازتاب سیاسی و دیپلماتیک
در تونس، واکنش‌های مردمی پررنگ بود؛ هزاران نفر در بنادر حاضر شدند تا از کاروان بدرقه و حمایت کنند. دولت تونس نیز ضمن محکومیت حوادث، پیگیری قضایی و امنیتی را آغاز کرد. در سطح جهانی، رسانه‌های بزرگ همچون رویترز، آسوشیتدپرس، الجزیره و گاردین، این کاروان را پوشش گسترده دادند و آن را هم‌زمان نمادی از مقاومت مدنی و نشانه‌ای از چالش‌های جدی لجستیکی توصیف کردند. درعین‌حال، کارشناسان تأکید داشتند که احتمال رساندن کمک‌های واقعی به غزه به دلیل کنترل شدید اسرائیل اندک است، اما اثر سیاسی و رسانه‌ای این حرکت می‌تواند بسیار گسترده‌تر باشد.
روایت‌های متناقض و اخبار جانبی
در بحبوحه این رخداد، چند خبر دیگر نیز به میدان آمد. از جمله گزارش‌هایی درباره طرحی منتسب به آمریکا برای بازسازی و مدیریت غزه که با واکنش تند حماس و جمله «غزه قابل فروش نیست» از سوی باسم نعیم همراه شد. این واکنش‌ها شکاف‌های ژئوپلیتیک درباره آینده غزه را آشکارتر کرد.
همچنین شایعه کشته شدن «ابوعبیده»، سخنگوی گردان‌های قسام، فضای رسانه‌ای را متشنج کرد. مقاومت فلسطین این شایعات را بخشی از جنگ روانی اسرائیل دانست و رسانه‌های جهانی نیز روایت‌های متناقضی را منتشر کردند، بدون آنکه وضعیت او به‌طور قطعی مشخص شود.
کدام کشور‌ها در این ناوگان شرکت می‌کنند؟
براساس اعلام ناوگان جهانی صمود، هیأت‌هایی از ۴۴ کشور پیش از این متعهد شده‌اند که به‌عنوان بخشی از بزرگ‌ترین مأموریت دریایی برای شکستن محاصره رژیم صهیونیستی، به غزه سفر کنند. کشور‌هایی از ۶ قاره در این ناوگان شرکت خواهند کرد، از جمله کشور‌هایی مانند استرالیا، برزیل، آفریقای جنوبی و بسیاری از کشورهای اروپایی. به گفته این گروه، شرکت‌کنندگان به هیچ دولت یا حزب سیاسی وابسته نیستند. «کامیلا اسکالانته»، خبرنگار پرس‌تی‌وی که همراه با این کاروان به غزه می‌رود، دیروز درباره این مأموریت گفت فعالانی از ۵۰ کشور جهان در کاروان دریایی تا ساعاتی دیگر به مقصد غزه حرکت می‌کنند؛ مأموریتی با هدف شکستن محاصره، گشایش یک کریدور دریایی بشردوستانه و کمک‌رسانی به مردم غزه. این مأموریت توسط ۴ ائتلاف اصلی ازجمله گروه‌هایی که در تلاش‌های زمینی و دریایی قبلی برای غزه شرکت داشته‌اند، سازماندهی شده است.
افراد مشارکت‌کننده چه کسانی هستند؟
براساس وب‌سایت ناوگان جهانی صمود، این ائتلاف شامل طیف وسیعی از افراد از جمله سازمان‌دهندگان، انسان‌دوستان، پزشکان، هنرمندان، وکلا و دریانوردان است که با اعتقاد به کرامت انسانی، قدرت اقدام غیرخشونت‌آمیز و یک حقیقت واحد متحد شده‌اند: محاصره و نسل‌کشی باید پایان یابد. همچنین یک کمیته راهبری تشکیل شده است که شامل افرادی مانند گرتا تونبرگ، فعال سوئدی؛ کلونیکی الکسوپولو، مورخ؛ یاسمین آکار، فعال حقوق بشر؛ تیاگو آویلا، فعال محیط‌زیست اجتماعی؛ ملانی شوایزر، دانشمند علوم سیاسی و وکیل؛ کارن موینیهان، دانشمند علوم اجتماعی؛ ماریا النا دلیا، فیزیکدان؛ سیف ابوکشک، فعال فلسطینی؛ محمد نادر النوری، فعال بشردوستانه؛ مروان بن گطیا، فعال؛ هیفا منصوری، فعال و محقق اجتماعی و ترکیا چایبی، فعال حقوق بشر می‌شود. اگرچه صد‌ها نفر از ناوگان سازمان‌یافته عازم سفر دریایی خواهند شد، ده‌ها هزار نفر دیگر برای شرکت در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند.
کشتی‌ها چه مدت طول می‌کشد تا به غزه برسند؟
سیف ابوکشک در یک نشست خبری از میدان پلاکا دل‌ری در بارسلونا گفته بود که تعداد دقیق بعدا مشخص خواهد شد و جزئیات بنادر و کشتی‌های خاص به دلایل امنیتی مخفی نگه داشته شده است. این گروه تخمین می‌زند که بین ۷ تا ۸ روز طول می‌کشد تا این ناوگان سفر حدود ۳ هزار کیلومتری (هزار و ۶۲۰ مایل دریایی) خود به غزه را طی کند. حرکت ناوگان جهانی «صمود» را می‌توان یکی از مهم‌ترین ابتکارهای مدنی و بین‌المللی علیه محاصره غزه دانست که پیامدهای چندلایه‌ای به همراه دارد. نخست، در بُعد انسانی و بشردوستانه، این اقدام بار دیگر توجه جهانیان را به وضعیت بحرانی ۲.۴ میلیون ساکن غزه جلب می‌کند؛ مردمی که سال‌ها تحت محاصره دریایی، زمینی و هوایی اسرائیل از ابتدایی‌ترین نیازها مانند دارو، غذا و آب آشامیدنی محروم شده‌اند. حتی اگر کشتی‌ها به مقصد نرسند، طرح موضوع در سطح رسانه‌های بین‌المللی می‌تواند صدای مردم محاصره‌شده را به افکار عمومی منتقل کند و فشار بر نهادهای جهانی برای اقدام عملی را افزایش دهد.
در سطح سیاسی و دیپلماتیک، ناوگان صمود یک نماد مقاومت مدنی جهانی است که مشروعیت محاصره اسرائیل را بیش از گذشته زیر سوال می‌برد. حضور نمایندگان، فعالان و چهره‌های شناخته‌شده از ۴۴ کشور جهان، عملا اسرائیل را در موقعیت انزوا قرار می‌دهد و هزینه سیاسی تداوم محاصره را افزایش می‌دهد. همچنین این حرکت می‌تواند روابط کشورهای عربی و اروپایی با اسرائیل را تحت فشار قرار دهد و زمینه‌ساز بحث‌های تازه در سازمان‌های بین‌المللی نظیر شورای امنیت و شورای حقوق بشر شود.
از منظر رسانه‌ای و روانی، این اقدام به‌ویژه با حضور چهره‌های شاخصی چون گرتا تونبرگ یا فعالان حقوق بشری شناخته‌شده، یک موج تبلیغاتی قدرتمند علیه اسرائیل ایجاد می‌کند. حتی حملات پهپادی یا اقدامات تخریبی احتمالی علیه این ناوگان، خود به ابزاری برای افشای ماهیت سرکوبگر اسرائیل بدل خواهد شد.
در نهایت، این حرکت گرچه شاید عملا محاصره را در کوتاه‌مدت نشکند، اما در سطح راهبردی می‌تواند روندی تازه از همبستگی جهانی با فلسطین را رقم بزند؛ روندی که از مسیر فشار افکار عمومی بر دولت‌ها، مشروعیت‌زدایی از سیاست‌های تل‌آویو و تقویت گفتمان مقاومت مدنی جهانی، جایگاه فلسطین را در معادلات آینده منطقه‌ای و بین‌المللی ارتقا می‌دهد.
در پایان باید گفت که ناوگان «صمود» بیش از آنکه یک مأموریت ساده امدادی باشد، به آوردگاهی برای برخورد روایت‌ها، منافع امنیتی و دیپلماسی جهانی بدل شده است. حملات پهپادی در تونس، موج حمایت‌های مردمی و رسانه‌ای و تقاطع سیاست‌های متناقض منطقه‌ای، همگی نشان می‌دهند که این کاروان در مرکز معادله‌ای بزرگ‌تر قرار گرفته است. اینکه آیا کشتی‌ها به غزه خواهند رسید یا نه، تنها بخشی از ماجراست؛ اهمیت اصلی در تأثیرگذاری سیاسی، بازنمایی رسانه‌ای و توانایی این حرکت برای به چالش کشیدن محاصره‌ای است که نزدیک به شصت سال بر غزه سایه افکنده است.
مبارزه مدنی علیه رژیم
البته فعالیت‌های مدنی در مبارزه با رژیم صهیونیستی این روزها به اوج خود رسیده و در حوزه های فرهنگی، هنری و ورزشی نیز مشاهده می‌شود. از توقف مسابقات دوچرخه‌سواری در اسپانیا در اعتراض به حضور صهیونیست‌ها گرفته تا تظاهرات تا بایکوت فرهنگی رژیم توسط ستارگان سینمای جهان که هرگونه همکاری با نهادها و شرکت‌های اسرائیلی که در جنایات نسل‌کشی علیه مردم فلسطین دست داشته‌اند را تحریم کردند.
روزگذشته نیز خاویر باردم در مراسم جوایز امی ۲۰۲۵ با چفیه بر سر روی فرش قرمز رفت و حمایت خود را از جنبش «فعالان فیلم برای فلسطین» ابراز کرد. باردم در مصاحبه با مارک مالکین از ورایتی، گفت که «نمی‌تواند با کسی که نسل‌کشی را توجیه یا از آن حمایت می‌کند، کار کند.»
این بازیگر گفت: «من امروز اینجا هستم و نسل‌کشی در غزه را محکوم می‌کنم. من در مورد انجمن بین‌المللی محققان نسل‌کشی، صحبت می‌کنم که نسل‌کشی را به طور کامل مطالعه می‌کنند و رفتار رژیم صهیونیستی در غزه را نسل‌کشی اعلام کرده‌اند. به همین دلیل است که ما خواستار محاصره تجاری و دیپلماتیک و همچنین تحریم رژیم صهیونیستی برای توقف نسل‌کشی هستیم. فلسطین را آزاد کنید.»
هفته پیش ۳۹۰۰ چهره سرشناس صنعت سینما تعهدنامه‌ای را امضا کردند که توسط «فعالان فیلم برای فلسطین» شکل گرفته بود و اعلام کردند که امضاکنندگان با موسسه‌ها و شرکت‌های فیلمسازی صهیونیستی که در نسل‌کشی و آپارتاید علیه مردم فلسطین دست دارند، همکاری نخواهند کرد. در این تعهدنامه تاکید شده که نمونه‌هایی از همدستی شامل «سفیدنمایی یا توجیه نسل‌کشی و آپارتاید، و یا همکاری با دولتی که مرتکب آنها شده است» می‌شود.
پارامونت با صدور بیانیه‌ای به این نامه پاسخ داد و تحریم علیه صنعت فیلم و تلویزیون رژیم صهیونیستی را محکوم کرد و با اشاره به ترویج درک متقابل و حفظ لحظه‌ها، آشکار کرد: «ما با تلاش‌های اخیر برای تحریم فیلمسازان صهیونیستی موافق نیستیم. صنعت سرگرمی جهانی باید هنرمندان را تشویق کند تا داستان‌های خود را بگویند و ایده‌های خود را با مخاطبان در سراسر جهان به اشتراک بگذارند.»
باردم در پاسخ به این نامه گفت: «می‌خواهم بر اساس بیانیه پارامونت چیزی را روشن کنم. «فعالان فیلم برای فلسطین» هیچ فردی را بر اساس هویت هدف قرار نمی‌دهند. اهداف، آن دسته از شرکت‌ها و موسسه‌های فیلمسازی هستند که در نسل‌کشی و رژیم آپارتاید همدست هستند و آن را توجیه یا تطهیر می‌کنند. ما در کنار کسانی هستیم که به مردم مظلوم کمک و از آنها حمایت می‌کنند.»
وی افزود: من نمی‌توانم با کسی که نسل‌کشی را توجیه یا حمایت می‌کند، کار کنم. به همین سادگی. ما نباید بتوانیم این کار را انجام دهیم، چه در این صنعت و چه در هیچ صنعت دیگری.
باردم این نامه را در کنار فیلمسازان هالیوودی مانند یورگوس لانتیموس، آوا دوورنی، آصف کاپادیا، اما سلیگمن، بوتس رایلی، آدام مک‌کی، اولیویا کولمن، آیو ادیبری، مارک رافالو، ریز احمد، تیلدا سوینتون، لیلی گلدستون، هانا اینبیندر، گائل گارسیا برنال، ملیسا باررا و اما استون و دیگران امضا کرد.
باردم به عنوان نامزد جایزه امی ۲۰۲۵ برای بازی در نقش خوزه منندز در سریال جنایی نتفلیکس «هیولاها: داستان لایل و اریک منندز» در این مراسم حضور پیدا کرد. این برنده جایزه اسکار نامزد جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد در یک سریال یا فیلم کوتاه یا آنتولوژی شده بود اما موفق به کسب آن نشد.
