خاورمیانه کم رنگ در راهبرد جدید واشنگتن
سند استراتژی امنیت ملی آمریکا دیروز منتشر شد؛ مهمترین سندی که دیدگاه واشنگتن نسبت به سیاست جهانی را ترسیم میکند و معمولا هر چند سال یکبار به صورت عمومی انتشار مییابد. در این سند چند نکته بسیار حائز اهمیت به چشم میخورد.
حذف بیسابقه مفهوم «مهار چین» پس از ۱۳ سال
نخستین و شاید شگفتانگیزترین نکته این است که آمریکا پس از ۱۳ سال برای اولینبار هیچ اشارهای به «مهار چین» در سند استراتژیک خود نکرده است. واشنگتن اعلام کرده که به جای رقابت نظامی با چین، به دنبال رقابت اقتصادی و فناورانه با این کشور است؛ بهویژه در حوزه هوش مصنوعی و مواد معدنی خاکی کمیاب. برخی تحلیلگران معتقدند علت حذف عبارت «مهار چین» این است که آمریکا به دلیل در جریان بودن مذاکرات تجاری با پکن، نخواسته با طرح این مفهوم چین را تحریک کند. بااینحال، درباره بحران تایوان تصریح شده که اگر چین به تایوان حمله کند، آمریکا همچنان مانع خواهد شد؛ زیرا تایوان و تنگه آن برای تجارت جهانی اهمیتی حیاتی دارند.
چرا آمریکای لاتین دوباره «حیاط خلوت» واشنگتن شد؟
نکته دوم و جدید سند مربوط به آمریکای لاتین است. آمریکا اعلام کرده که آمریکای مرکزی و جنوبی «حیاط خلوت» این کشور محسوب میشود؛ موضوعی که در ادبیات سیاست بینالملل به «دکترین مونرو» شناخته میشود. هدف از این تأکید، کنترل مهاجرتهای غیرقانونی، مقابله با کارتلهای مواد مخدر و کاهش نفوذ چین و روسیه در این منطقه است. با این توضیح میتوان بهتر فهمید که چرا ترامپ بر رفتن مادورو اصرار دارد؛ زیرا ونزوئلا در نقطه تقاطع سه مسأله مهم یعنی مواد مخدر، مقابله با نفوذ آمریکا و افزایش نفوذ چین در آمریکای لاتین قرار گرفته است.
اروپا یک تمدن رو به افول است
موضوع سوم که جنجالی نیز هست آن است که در این سند رسما آمده «اروپا یک تمدن رو به افول است»؛ عبارتی که بسیار تند بوده و معمولا در گذشته از زبان ناسیونالیستهای آمریکایی شنیده میشد و طبعا میتواند موجب رنجش اروپاییها شود. مهمتر اینکه سند تأکید میکند پایان دادن به جنگ اوکراین جزو منافع حیاتی و استراتژیک آمریکا است؛ حتی اگر اروپا با این موضوع موافقت نکند. در این صورت آمریکا اعلام کرده که مستقیما با روسیه وارد مذاکره خواهد شد. نکته قابلتوجه دیگر، مخالفت آمریکا با ادامه گسترش ناتو است. برخی تحلیلگران این موضع را تلاشی از سوی ترامپ برای جدا کردن روسیه از چین میدانند.
کاهش اهمیت خاورمیانه در نگاه استراتژیک آمریکا
در مورد خاورمیانه نیز سند میگوید این منطقه اهمیت گذشته خود را از دست داده است. درباره ایران دو نکته مورد تأکید قرار گرفته: نخست اینکه ایران پس از حملات آمریکا به تأسیسات هستهایاش از نظر آنها تضعیف شده و دوم اینکه نقاط استراتژیک - احتمالا تنگه هرمز - باید باز بمانند و مسیر عبور تجارت دریایی باشند. همچنین سند تصریح میکند آمریکا کاری به ماهیت دولتهای خاورمیانه ندارد و تلاش خواهد کرد سرمایهگذاری در حوزه هوش مصنوعی و انرژی در منطقه را
افزایش دهد.















