فیلمسازی در همه ژانرها
جشنواره 38؛ تنها یک فیلمساز زن
در این جشنواره از میان 22فیلم پذیرفته‌شده در جشنواره تنها یک فیلم به کارگردانی یک زن فیلمساز به نمایش درآمد. فیلم «آتابای» تنها فیلم پذیرفته در جشنواره به کارگردانی نیکی کریمی بود. کریمی در این فیلم کارگردانی و تهیه‌کنندگی را برعهده داشت و نویسنده فیلمنامه، هادی حجازی‌فر است. این فیلم نخستین‌بار در سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر و پس از آن از سوم آذرماه ۱۴۰۰ در سینماهای ایران به‌صورت عمومی به نمایش درآمد.
در خلاصه داستان فیلم آمده است: آتابای ۴۰ساله به همراه پدر و خواهرزاده‌اش در روستای پیرکندی(خوی) زندگی می‌کنند. او سال‌ها پیش، دانشجوی معماری در دانشگاه هنرهای زیبای تهران بوده و یک سال مانده به فارغ‌التحصیلی، به‌علت مشکلات روحی ناشی از عشق نافرجام به هم‌دانشگاهی‌اش، ترک تحصیل کرده و به زادگاه خود بازگشته است. آتابای در سی‌وهشتمین دوره جشنواره فیلم فجر نامزد دریافت سیمرغ بلورین در پنج بخش و همچنین فیلم برگزیده منتقدان و نویسندگان ماهنامه فیلم در شماره اسفندماه۱۳۹۸ شده است. این فیلم در جشنواره فیلم آسیاپاسیفیک ۲۰۲۱ نیز حضور داشت.
جشنواره39؛ سه فیلم از سه فیلمساز
در این دوره از جشنواره که در دوران کرونا و در بهمن‌ماه99 برگزار شد، سه کارگردان زن حضور داشتند؛ نرگس آبیار با فیلم «ابلق»، فرنوش صمدی با فیلم «خط فرضی» و آیدا پناهنده با فیلم «تی‌تی» فیلمسازان زن پذیرفته‌شده در دوره سی‌ونهم بودند. این سه فیلم اما هنوز رنگ اکران به خود ندیده‌اند.
«ابلق» به کارگردانی نرگس آبیار محصول سال۱۳۹۹ است. تهیه‌کنندگی کار برعهده محمدحسین قاسمی بوده و بهرام رادان، الناز شاکردوست، هوتن شکیبا، فاطمه کریمیان، مهران احمدی و گیتی معینی از بازیگران این فیلم هستند. «ابلق» در سی‌ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین، عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را به دست آورد. داستان فیلم درباره زنی است که در حاشیه شهری بزرگ با همسر و فرزندش زندگی می‌کند. این فیلم همچنین موفق به کسب جوایز بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین چهره‌پردازی و بهترین جلوه‌های ویژه شد و همچنین برای عناوین بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش مکمل زن، بهترین صدابردار و بهترین طراحی صحنه نامزد شد.
«خط فرضی»، فیلمی به نویسندگی و کارگردانی فرنوش صمدی و تهیه‌کنندگی علی مصفا محصول سال۱۳۹۸ است. سحر دولتشاهی و پژمان جمشیدی از بازیگران این فیلم هستند. داستان فیلم درباره زنی به نام ساراست که به همراه همسرش حامد و دختر خردسال‌شان به یک عروسی در شمال ایران دعوت شده‌اند اما حامد به‌دلیل مشکلات کاری نمی‌تواند به این سفر برود و این سرآغاز اتفاقی است که زندگی سارا را دگرگون می‌کند. «خط فرضی» نامزد بهترین بازیگر نقش مکمل زن و بهترین صداگذاری در جشنواره سی‌ونهم شد.
«تی‌تی»، فیلمی به کارگردانی و تهیه‌کنندگی آیدا پناهنده و نویسندگی مشترک ارسلان امیری و آیدا پناهنده، محصول سال ۱۳۹۹-۱۳۹۸ است. الناز شاکردوست، پارسا پیروزفر و هوتن شکیبا از بازیگران این فیلم هستند. این فیلم در سی‌ونهمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور داشت اما به‌دلیل اینکه نمایش اول این فیلم در سی‌وسومین فستیوال بین‌المللی فیلم توکیو۲۰۲۰ بود، بنا به نظر شورای سیاست‌گذاری جشنواره فیلم فجر سی‌ونهم از داوری در دو بخش بهترین فیلم و بهترین کارگردانی محروم شد. «تی‌تی» در جدول رده‌بندی منتقدان مجله فیلم که هرسال بعد از پایان جشنواره فیلم فجر برگزار می‌شود، در دو بخش «بهترین فیلم» و «بهترین فیلمنامه»
برگزیده شد.
داستان «تی‌تی» درباره فیزیکدانی است که درحال کار روی فرضیه‌ای درباره پایان جهان است، در این حین با زنی حامله ملاقات می‌کند که می‌خواهد به بشریت خدمت کند و خانه‌ای از آن خود داشته باشد. «تی‌تی» برای عناوین بهترین فیلمنامه، بهترین فیلمبرداری، بهترین موسیقی متن نامزد دریافت سیمرغ شد.
جشنواره 40؛ دسته دختران منیر قیدی
در این دوره از جشنواره نیز همچون دوره سی‌‌وهشتم، تنها یک کارگردان زن حضور دارد؛ منیر قیدی با فیلم «دسته دختران» تنها کارگردان زن شرکت‌کننده در بین 22فیلمساز است.
«دسته دختران» به نویسندگی و کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری، فیلمی است که مانند ساخته پیشین کارگردانش در حوزه زنان داستانی را روایت کرده است. قیدی در نخستین فیلم بلند سینمایی‌اش علاقه‌مندی‌اش به حوزه دفاع‌مقدس را هم نشان داده بود و این‌بار هم به پشتیبانی بنیاد سینمایی فارابی و البته حوزه هنری به تصویر داستانی دیگر در همین زمینه پرداخته است.
«دسته دختران» با نگاهی آزاد و براساس روایت‌های واقعی از مقاومت ۳۴روزه خرمشهر در دفاع‌مقدس ساخته شده است. نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین و صدف عسگری در «دسته دختران» بازی می‌کنند و حسین سلیمانی، یاسین مسعودی، محمد صدیقی‌مهر و مهدی حسینی‌نیا دیگر بازیگران این فیلم هستند.
قیدی پیش‌تر نیز با فیلم «ویلایی‌ها» در سی‌وپنجمین دوره جشنواره فجر حضور داشت. داستان فیلم «ویلایی‌ها» در دهه60 و سال‌های جنگ می‌گذرد؛ در شهرکی ویلایی در حوالی اندیمشک که پیش از انقلاب محل سکونت کارگران پیمانکار راه‌آهن جنوب بوده، با فاصله نه‌چندان زیاد از جبهه جنگ گروهی از خانواده‌های رزمندگان ساکن شده‌اند تا هم به بیمارستان صحرایی کمک کنند و نقش حمایتی پشت جبهه را داشته باشند، هم راحت‌تر بتوانند عزیزان‌شان را ببینند و به آن‌ها روحیه بدهند. زنان جوان و پیر که همسر یا فرزندی در خط مقدم دارند و همدل با او هستند، نقش سنتی خود را به‌صورت جمعی در کنار هم انجام می‌دهند تا دلشوره‌شان کمتر شود. در این میان، زنی مدرن‌تر به نام سیما (با بازی طناز طباطبایی) به شهرک ویلایی وارد می‌شود. زنی که با جبهه رفتن شوهرش همدل نیست و آمده تا بچه‌هایش را از مادربزرگ‌شان (با بازی ثریا قاسمی) پس بگیرد و با خود ببرد. ورود او به شهرک و ماندگار شدن اجباری‌اش در انتظار ملاقات همسر، بهانه‌ای می‌شود برای نمایش یک زندگی جمعی و غیرعادی زنانه، در نزدیکی جبهه با تمام خطرات و تهدیدها.
در جشنواره سی‌وپنجم فجر و در سالی که مسابقه فیلم‌های اول حذف شده بود، کارگردانی حساب‌شده قیدی از چشم داوران دور نماند و تک جایزه مربوط به این دسته (سیمرغ بهترین استعداد درخشان) نصیب او شد.
فیلمسازی در همه ژانرها
شاید تعداد فیلمسازان زن در ایران نسبت‌به تعداد فیلمسازان مرد کمتر باشد اما نسبت‌به فیلمسازان زن دنیا کم نیست. ما زنان سینماگری داریم که به‌نوعی صاحب‌سبک قلمداد شده و فیلم‌های تاثیرگذاری ساخته‌اند. ازجمله آن‌ها می‌توان به پوران درخشنده، رخشان بنی‌اعتماد، منیژه حکمت، مرضیه برومند، انسیه شاه‌حسینی و بسیاری از فیلمسازان نسل جدید اشاره کرد؛ زنانی که در همه ژانرها از اجتماعی گرفته تا کودک و حتی دفاع‌مقدس فیلم‌های قابل‌قبولی ساخته‌اند.
با توجه به این پیشینه باید دید منیر قیدی، تنها فیلمساز زن این دوره جشنواره چه خواهد کرد و آیا می‌تواند موفقیت‌های فیلم قبلی‌اش را تکرار کند.
