کوچ چهره‌ها
در سال‌های اخیر، وقایع اجتماعی، تحولات فرهنگی و رشد پرسرعت تکنولوژی، ترکیب و لحن تاک‌شوها را دگرگون کرد و تاک‌شوهای تلویزیونی به محصولاتی بی‌رمق و کم‌بیننده تبدیل شدند. اواخر دهه نود، شبکه نمایش خانگی دست به کار شد تا همان‌طور که سریال‌ها را از چنگ تلویزیون درآورده بود، با تولید تاک‌شوهای جذاب، برنامه‌سازی در این حوزه را نیز در دست بگیرد. تولید برنامه‌هایی مانند «سی‌وپنج»، «هم‌رفیق» و «پیشگو» در شبکه نمایش خانگی، شروع روندی از برنامه‌سازی بود که به نتیجه مطلوب نرسید و این تاک‌شوها خیلی زود جای خودشان را به رئالیتی‌شوها و برنامه‌های مبتنی بر بازی و سرگرمی دادند. بااین‌حال، مخاطب هنوز هم نیاز به برنامه‌های گفت‌وگومحور را احساس می‌کرد؛ محصولاتی که بتوانند چیزی به مردم بیاموزند یا شوقی برای یادگیری ایجاد کنند.
پس از تغییرات تکنولوژیکی گسترده، مهم‌ترین سرویس اشتراک ویدئو در جهان نیز با پرداخت پول به تناسب میزان بیننده، میخ آخر را به تابوت تاک‌شوهای تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی کوبید. حالا دیگر فقط کافی است که دو نفر سر یک میز بنشینند و حرف‌هایی بزنند که برای مخاطب جذابیت داشته باشد؛ بدون این‌که نگران سانسور باشند یا شب‌ها با این کابوس بخوابند که نکند تهیه‌کنندگان و مدیران بالادستی غضب کنند و تریبون برنامه را از ایشان بگیرند.
بدین ترتیب، در یک سال اخیر تعدادی از فرزندان تلویزیون، به تولید تاک‌شو و پخش آن در یوتیوب روی آوردند. در ادامه، مروری داریم بر مهم‌ترین برنامه‌های گفت‌وگومحوری که چهره‌های شناخته‌شده ایرانی در جایی غیر از تلویزیون و شبکه نمایش خانگی می‌سازند.
فریدون جیرانی؛ سینما 25
بنیان‌گذار برنامه تلویزیونی «هفت» و کسی که بهترین روزهای مهم‌ترین برنامه سینمایی تاریخ تلویزیون را رقم زد، فریدون جیرانی است. او با تسلطش به تاریخ سینمای ایران و شخصیتش به‌عنوان یک کارگردان شناخته شده، توانست روند خوبی به این برنامه بدهد. هوشمندانه‌ترین تصمیم جیرانی در تولید «هفت» دعوت از مسعود فراستی بود که باعث شد این برنامه بسیار مورد توجه مردم قرار گیرد. جالب این‌که خود فراستی هم در یک سال اخیر به یوتیوب کوچ کرده و نقد فیلم‌هایش را در آن‌جا عرضه می‌کند.
بعد از سه دوره درخشان، جیرانی از «هفت» جدا شد و به شبکه نمایش خانگی کوج کرد تا «سی‌وپنج» را در این رسانه نوپا بسازد. «سی‌وپنج» بیشتر شبیه یک مصاحبه بود، ولی بخش‌های معرفی فیلم و سریال را هم به‌عنوان میان‌برنامه داشت. مهم‌ترین نقطه قوت این برنامه، دعوت کردن از مهمانانی بود که اغلب زیاد اهل مصاحبه نبودند.
طولی نکشید که فریدون جیرانی از پلتفرم‌ها هم ناامید شد و تولید برنامه تازه‌اش با عنوان «سینما 25» را در بستر اینترنت آغاز کرد.
«سینما 25» یک تاک‌شوی تمام‌عیار است که بیشتر به مباحث مدیریت فرهنگی توجه دارد. ترکیب مهمان‌های این برنامه نشان می‌دهد که بازیگران کمتری به آن دعوت شده‌اند و در عوض، تعدادی از تهیه‌کنندگان و کارگردان‌های باسابقه و همچنین مدیرانی مثل علیرضا رضاداد، محمد خزاعی، محمدمهدی عسگرپور، علی ربیعی و... مقابل فریدون جیرانی نشسته‌اند. بزرگ‌ترین نقطه ابهام اجرای فریدون جیرانی به رویکرد او در پرداختن به مسائل اجتماعی مربوط است. مرد مهربانی که اغلب به تعریف و تمجید از آثار متوسط و ضعیف می‌پرداخت، حالا روی خشمگین خودش را به مخاطبان نشان می‌دهد و بعضا حرف‌های تندی را در باب مدیریت فرهنگی کشور به زبان می‌آورد که در فضای مجازی وایرال می‌شوند.
عادل فردوسی‌پور؛ 360
مهم‌ترین چهره تلویزیون ایران در بخش ورزش که جدایی‌اش از این رسانه را می‌توانیم پرحاشیه‌ترین تصمیم مدیران رسانه ملی در یک دهه اخیر قلمداد کنیم، عادل فردوسی‌پور است. فردوسی‌پور که نماد برنامه‌سازی ورزشی و گزارش فوتبال در تلویزیون بود و توانست برنامه «نود» را نزدیک به دو دهه در اوج نگه دارد، اواخر سال 97 از تلویزیون جدا شد و مدت‌ها سکوت اختیار کرد تا این‌که بالاخره برای برنامه‌سازی در بستر فضای مجازی به جمع‌بندی رسید.
فردوسی‌پور از سال 1401 برنامه «فوتبال 360» را استارت زد؛ اما از آن‌جایی که هم برای دسترسی به محتوای تصویری با مشکل مواجه است و هم انتشار تصاویر در یوتیوب قوانین خاص خودش را دارد، «فوتبال 360» به یک برنامه گفت‌وگومحور تبدیل شد. جدای از وجهه کاریزماتیک مجری این برنامه، مهمانانی که به دعوت او پاسخ مثبت می‌دهند، حساب «فوتبال 360» را از تمام برنامه‌های ورزشی تلویزیون جدا می‌کنند؛ هرچند این برنامه تا تبدیل شدن به برند ارزشمندی مثل «نود»، هنوز فاصله زیادی دارد.
اکبر نبوی؛ قاف
یکی دیگر از فعالان رسانه‌ای باسابقه در سینما و تلویزیون که به تولید برنامه اینترنتی روی آورده، اکبر نبوی است. نبوی که سابقه اجرا و تهیه‌کنندگی برنامه‌های تلویزیونی مختلفی همچون «180 درجه» و «ققنوس» را در کارنامه خود دارد، با مجله تصویری «قاف» به فضای مجازی کوچ کرده و میزبان چهره‌های مهم سینما اعم از کارگردان، بازیگر و مدیر است. رویکرد نبوی در «قاف» بیشتر ناظر به موضوعات فرهنگی و اجتماعی است تا متمرکز شدن بر خود مقوله سینما. طبیعتا فضای یوتیوبی هم به میزبان و میهمان این مجله تصویری اجازه می‌دهد که راحت‌تر سخن بگویند و از برخی خطوط قرمز عبور کنند. با این همه نبوی نسبت به سایر چهره‌هایی که در این فهرست حضور دارند، چندان شناخته شده نیست و میهمانانش نیز اغلب برای مخاطب جذابیت ندارند؛ هرچند که چهره‌هایی فرهیخته و با دانش محسوب می‌شوند.
علی ضیا؛ با ضیا
یکی از عجیب‌ترین تاک‌شوهای منتشر شده در فضای مجازی طی ماه‌های اخیر، مجموعه‌ای به نام «با ضیا» است که توسط علی ضیا، مجری محبوب برنامه «فرمول یک»، تهیه و منتشر می‌شود. «با ضیا» مشخصا در واکنش به وقایع سال گذشته ساخته شده و می‌توان گفت به دنبال موج‌سواری بر احساسات عمومی در باب مسائل زنان است. تمامی مهمانان این برنامه زنان موفق ایرانی داخل یا خارج از کشور هستند و متن گفت‌وگوها پر از تلاش برای رد کردن خطوط قرمز است.
علی ضیا اجرای برنامه اینترنتی خود را هم دقیقا با همان لحن برنامه‌های تلویزیونی‌اش پیش می‌برد و تقریبا هر کاری می‌کند تا به چشم بیاید. تعداد قابل توجهی از مهمانان «با ضیا» در حوزه‌های مختلفی مشغول فعالیت هستند که مخاطبان سخت می‌توانند صفت «زن موفق» را برازنده ایشان بدانند. با این حال علی ضیا به‌واسطه چهره جذاب، سوابق قابل توجهش در تلویزیون و گفتن حرف‌هایی که بیان آن‌ها در فضای رسمی چندان معمول نیست، مخاطبان خاص خودش را پیدا کرده است.
میلاد دخانچی؛ جیوه
از معدود مجری‌های تلویزیون که اول به‌عنوان یک چهره علمی در حوزه فرهنگ و علوم انسانی شناخته می‌شد و سپس فعالیت خود را در مقام یک برنامه‌ساز آغاز کرد، میلاد دخانچی بود.
دخانچی پس از دو تجربه منحصربه‌فرد و بسیار موفق در تلویزیون، یعنی «جیوگی» و «سختانه»، با برنامه مشابهی به نام «جیوه» کار خود را در یوتیوب ادامه می‌دهد. تا کنون فقط یک قسمت از «جیوه» منتشر شد و بسیار مورد توجه قرار گرفت؛ زیرا حضور وحید اشتری و امیر تفرشی در این برنامه، اتفاق ویژه‌ای محسوب می‌شد و لحن بی‌رودربایستی دخانچی در به چالش کشیدن مهمان‌هایش نیز جذابیت‌های قسمت اول «جیوه» را دوچندان کرد.
به نظر می‌رسد به زودی قسمت‌های بیشتری از این برنامه منتشر خواهد شد که می‌تواند آبستن گفت‌وگوهای جذاب و چالشی بیشتری باشد.
