آبشناس در گفت‌وگو با «صبح نو» مطرح کرد؛ خطر جنگ داخلی گسترده در سوریه
عماد آبشناس، کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با «صبح نو» در خصوص تحولات اخیر سوریه اظهارکرد: «سوریه کشوری است با بیش از ۷۰ طایفه، گروه سیاسی، قومی و مذهبی که سال‌های طولانی در کنار یکدیگر زندگی کرده‌اند و همچنان نیز زندگی می‌کنند؛ اما مشکل اصلی اینجاست که گروهی با ریشه‌ای نزدیک به القاعده، امروز در بخش‌هایی از سوریه قدرت را در دست گرفته است.»
دست باز تکفیری‌ها در سایه حمایت خارجی
وی افزود: «این گروه‌ها مورد حمایت کشورهای غربی، ایالات متحده، برخی کشورهای عربی و ترکیه بوده و هستند. همین حمایت‌ها باعث شده تا عملا فضا برای فعالیت‌های آن‌ها باز باشد.» کارشناس مسائل خاورمیانه تصریح کرد: «در این میان، سایر اقوام، نژادها و قومیت‌ها در سوریه احساس خطر می‌کنند، چراکه این گروه‌ها دیدگاه‌هایی تندروانه و تکفیری دارند و اساسا دیگر گروه‌ها را به رسمیت نمی‌شناسند. با وجود آنکه تلاش‌هایی شده تا چهره رهبران این گروه‌ها مانند ابومحمد الجولانی را تعدیل و بزک کرده و او را با نام‌هایی دیگر معرفی کنند؛ اما همه می‌دانند که نیروهای تحت فرمان جولانی، گروه‌هایی تکفیری هستند که سوگند خورده‌اند هر گروهی غیر از خودشان را نابود کنند.»
کشتار علوی‌ها با نیروهای غیربومی
آبشناس با یادآوری اینکه ما شاهد بودیم که این نیروها در مناطق علوی‌نشین در سواحل سوریه، دست به کشتار هزاران غیرنظامی زدند، عنوان کرد: «یکی از دلایل موفقیت آن‌ها در این مناطق، این بود که مردم آنجا پس از سقوط نسبی حکومت بشار اسد، سلاح‌های خود را تحویل داده بودند. این در حالی بود که بسیاری از افراد این گروه‌های تکفیری اصلا اهل سوریه نبودند و از خارج وارد شده بودند.» وی تصریح کرد: «در مناطقی دیگر که مردم سلاح‌های خود را تحویل نداده بودند، درگیری‌ها آن‌گونه که حامیان جولانی انتظار داشتند، پیش نرفت. در این میان، برخی از اعضای جامعه دروزی سوریه که عمدتا در نزدیکی جولان اشغالی زندگی می‌کنند، نقش مهمی ایفا کردند. دروزی‌هایی که تابعیت اسرائیلی دارند، می‌توانند در ارتش اسرائیل خدمت کنند و بسیاری از آن‌ها در موقعیت‌های حساسی چون خلبانی، هدایت پهپادها یا سمت‌های افسری مشغول به کار هستند.»
درگیری در مناطق دروزی و ورود نیروی نظامی اسرائیل
کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: «وقتی این افراد متوجه شدند که دروزی‌های ساکن سوریه ممکن است مورد قتل‌عام قرار گیرند، وارد عمل شدند. حتی دیوارهای کاخ ریاست‌جمهوری سوریه نیز توسط نیروهای اسرائیلی بمباران شد تا به محمد جولانی و نیروهایش هشدار داده شود که اگر به حملات خود در مناطق دروزی‌نشین ادامه دهند، ممکن است خودشان هدف حمله قرار گیرند.»
روایتی تاریخی از خزران تا صهیونیسم مدرن
آبشناس یادآور شد: «برخی جریان‌های صهیونیستی به دنبال تحقق ایده‌ای دیرینه با عنوان «دالان داوود» هستند؛ دالانی که از سوریه و عراق عبور کرده و از طریق ترکیه به جمهوری آذربایجان و گرجستان امتداد می‌یابد. بر اساس برخی روایت‌ها و باورهای تاریخی در بین محافل افراطی صهیونیستی، این مسیر بخشی از سرزمینی است که آن‌ها آن را متعلق به قوم یهود در دوره‌های تاریخی گذشته می‌دانند.» وی اضافه کرد: «در این نگاه، مناطقی مانند آذربایجان و گرجستان به دوره‌ای بازمی‌گردند که امپراتوری خزر در آنجا حکومت می‌کرد؛ حکومتی که گفته می‌شود دین یهود را پذیرفته بود و بعدها در اثر درگیری با روس‌ها از بین رفت. بخش قابل‌توجهی از یهودیان خزر، پس از فروپاشی این حکومت، به نواحی مختلفی چون اوکراین، روسیه و اروپا مهاجرت کردند. برخی روایات تاریخی می‌گویند در دوره شوروی، استالین این گروه از یهودیان را به مناطق دورافتاده‌ای در شمال مغولستان و چین تبعید کرد.» کارشناس مسائل خاورمیانه اظهارکرد: «اکنون، برخی محافل صهیونیستی این باور را دارند که آن سرزمین‌ها بخشی از «میراث تاریخی» یهودیان بوده و باید به کنترل آن‌ها بازگردد. تحقق چنین طرحی مستلزم ایجاد یک کریدور زمینی از مدیترانه تا قفقاز است که در چارچوب پروژه «دالان داوود» مطرح می‌شود. برای اجرای این سناریو، این جریان‌ها به بی‌ثبات‌سازی کشورهایی مانند سوریه و ترکیه چشم دوخته‌اند. آن‌ها می‌کوشند با ایجاد جنگ داخلی یا تفرقه‌های قومی و مذهبی، زمینه لازم برای اجرای این طرح ژئوپلیتیکی را فراهم کنند.»
ناتوانی جولانی
آبشناس تأکید کرد: «تحولات اخیر در مناطق دروزی‌نشین سوریه نشان می‌دهد که محمد جولانی، رهبر هیأت تحریرالشام، یا کنترلی واقعی بر نیروهای تحت فرمانش ندارد یا عمدا چنین وانمود می‌کند. برخی تحلیلگران معتقدند که این اقدامات خودسرانه نیست، بلکه جولانی با وجود ادعای بی‌اختیاری، در واقع دیدگاه افراطی خود مبنی بر لزوم حذف علوی‌ها را دنبال می‌کند و به همین دلیل، دست نیروهایش را برای خشونت و اقدامات خونین باز گذاشته است.» وی تصریح کرد: «در حال حاضر، وضعیت در سوریه شکننده‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. مناطق علوی‌نشین، دروزی‌نشین و کرد‌نشین به شدت ملتهب هستند و به تعبیر برخی، شرایطی شبیه «اسفند روی آتش» دارند؛ هر لحظه ممکن است جرقه‌ای باعث آغاز درگیری‌های گسترده شود.»
لائیک‌ها هم نگران قدرت‌گیری تکفیری‌ها هستند
کارشناس مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر، بسیاری از مخالفان دولت بشار اسد که در گذشته به دلایل سیاسی و نه مذهبی با دولت مرکزی مخالف بودند، عمدتا گرایش‌های لائیک داشته‌اند. اکنون که گروه‌های اسلام‌گرای تندرو قدرت را در برخی مناطق به دست گرفته‌اند، این گروه‌های لائیک نیز نسبت به آینده سوریه نگران‌اند، چراکه این گروه‌ها در تلاش‌اند دیدگاه‌های تکفیری خود را بر کل کشور تحمیل کنند.»
وی اظهارکرد: «مجموع این شرایط نشان می‌دهد که آینده سیاسی و امنیتی سوریه با چالش‌های جدی روبه‌رو است و امیدواری به بهبود سریع اوضاع، در حال حاضر چندان واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسد.»
