الهام قاسمی / شاید برای بسیاری از ایرانیهای شیعهمذهب که عشق و ارادتی به امام رضا (ع) دارند جالب باشد که بدانند این بنای باشکوه و زیبا چگونه ساخته شده است و چه کسانی در طول تاریخ به این آستان مبارک ارادت داشتند و این بارگاه ملکوتی چه چیزهایی را به خود دیده است. کتاب «غریب قریب» اثری است دو جلدی که حاصل مطالعات تاریخی و پژوهشهای نویسنده ارجمند سعید تشکری در خصوص داستان ساخت و بازسازی مرقد ملکوتی امام رضا (ع) در دورههای مختلف تاریخی است. نویسنده در دوازده بخش روایتهایی از ساخت این بارگاه در دورههای نوغانیان، سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، چنگیزیها، ایلخانان، تیموریان، صفویان، افشاریان و قاجار را در جلد اول و روایتهای دیگری از ساخت این بارگاه در دورههای قاجار، پهلوی اول و دوم تا انقلاب اسلامی را در جلد دوم روایت کرده است. متن کتاب لطیف و ادبی است و در قالب یک روایت داستانی جذاب به بخشی از تاریخ پرداخته است.
در حقیقت کتاب روایتی است از خادمان آستان حضرت رضا (ع) که ماجرای شیفتگیشان در سالها و دورههای مختلف روایت شده است. کتاب، علاوه بر اطلاعات تاریخی دقیق، احساسات و انگیزههای این افراد را نیز به زیبایی به تصویر میکشد. اثر به اینگونه است که بیان هر داستان گاهی از زبان شخصیتهای مشهور تاریخ اتفاق میافتد؛ از زبان نان نوغانی تا خاتون دربار تیموری، از شیخ بهایی تا قوامالدین شیرازی. صدها حکایت و صدها سال که به شیرینی چند صفحه به دل مینشینند. «غریب قریب» یک رمان اپیزودیک است که به جای شخصیت محوری به سراغ مکان محوری رفته و در واقع مکان، قهرمان داستان است که همان مضجع شریف و آرامگاه امام رضا (ع) است.
تشکری با زبانی ساده و روان، ما را به دل تاریخ میبرد تا شاهد تلاشهای بیوقفه مردمانی باشیم که برای ساخت و حفظ بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) از هیچ کوششی دریغ نکردهاند. شخصیتهایی که آنقدر زنده و واقعی هستند که انگار در کنارشان زندگی میکنیم. نویسنده درباره نثر رمان «غریب قریب» گفت: «در این سرزمین مخصوصا در خراسان، ما چه بخواهیم و چه نخواهیم شاعریم؛ یعنی شعور شعر داریم و زبان خراسانی و ادبیات شفاهیمان به شدت شاعرانه است. اگر کتاب نثر شاعرانه دارد در حقیقت اشکال به من وارد نمیشود، اشکال به نویسندگانی وارد میشود که در این سرزمین مینویسند، اما غیبت شاعرانه دارند.» اثر حاضر در سال 1394 توسط انتشارات بنیاد آفرینشهای هنری استان قدس رضوی چاپ و در همان سال برنده کتاب سال رضوی شد.