جدال بر سر خط قرمز
در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده در مسیر پرتنش اما فعالی در جریان است، سخنان اخیر ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در مذاکرات، واکنش صریح و محکم ایران را به دنبال داشت.
ویتکاف در گفت‌وگویی با شبکه ای‌بی‌سی، موضع دولت ترامپ را کاملا شفاف خوانده و تصریح کرده است: «ما یک خط قرمز بسیار روشن داریم و آن مسأله غنیسازی است. حتی یک درصد توانایی غنیسازی را نیز نمی‌توانیم بپذیریم.»
ویتکاف در ادامه گفته است: «از دید ما، همه چیز با یک توافقی آغاز می‌شود که شامل غنیسازی نباشد. چون غنیسازی، توانایی ساخت سلاح را ممکن می‌کند. ما اجازه نخواهیم داد بمبی ساخته شود و به اینجا برسد.»
این اظهارات بلافاصله با واکنش صریح ایران روبه‌رو شد. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سخنان نماینده آمریکا تأکید کرد: «موفقیت مذاکرات میان ایران و آمریکا، در گرو پذیرش اصل بدیهی «غیر قابل چشم‌پوشی بودن غنیسازی است.» عراقچی تاکید کرد: «غنیسازی در ایران چیزی نیست که قابل چشم‌پوشی باشد، یک دستاورد علمی بزرگ مردم ایران است که برای آن زحمت بسیار زیادی کشیده شده و هزینه‌های سنگینی از جمله خون دانشمندان هسته‌ای ما پرداخته شده است واین چیزی نیست که کسی بتواند از آن صرف نظر کند.»
وزیر خارجه تصریح داشت: «مذاکرات وقتی می‌تواند موفق باشد که این اصل بدیهی پذیرفته شده باشد، در عین حال اگر هدف این است که مطمئن شوند ایران به سمت سلاح هسته‌ای حرکت نمی‌کند، این هدف دست یافتنی است چرا که سلاح هسته‌ای اصولاً در دکترین ما جایی ندارد و حتی فتوا علیه آن هم وجود دارد. بنابراین بهتر است که آقایان در آمریکا، تقاضاهای خود را واقع بینانه کرده و منطقی رفتار کنند، در این صورت امکان توافق وجود دارد و گرنه خیر.»
استیو ویتکاف، نماینده دولت ترامپ در مذاکره با ایران پیش از این از حق ایران برای غنیسازی ۳.۶۷ سخن رانده بود، اما روز بعد از آن اعلام کرد ایران نباید غنیسازی اورانیوم داشته باشد.
همراستا با این سخنان، «مارکو روبیو» وزیر خارجه آمریکا که در حال حاضر سمت مشاور امنیت ملی آمریکا را هم‌زمان یدک می‌کشد، از «غنیسازی صفر» ایران سخن گفته است.
«روبیو» اخیرا گفته است: «ایرانی‌ها می‌گویند سلاح هسته‌ای نمی‌خواهند، اما اساسا از ما می‌خواهند تنها کشور غیرهسته‌ای باشند که اورانیوم غنیسازی می‌کند. از سوی دیگر، سطح غنیسازی آنها هم با اهداف صلح‌آمیز متناسب نیست؛ اگر توان غنیسازی ۳.۶۷ درصد را داشته باشید، در مدت چند هفته به غنیسازی ۲۰ درصد، ۶۰ درصد و بعد ۹۰ درصدی که برای سلاح نیاز است دست پیدا می‌کنید.»
روبیو گفت: «ایران فقط باید بگوید که ما توافق می‌کنیم دیگر غنیسازی انجام ندهیم، می‌خواهیم راکتور هسته‌ای داشته باشیم، چون به انرژی اتمی نیاز داریم و اورانیوم غنی شده را وارد می‌کنیم. این فرصتی است که از آن استفاده کنند و بهترین فرصت آنها خواهد بود.»
جدال بر سر غنیسازی
با وجود برگزاری چهار دور مذاکره بین تهران و واشنگتن، اما همچنان جدال بر غنی سازی ادامه دارد و آینده مذاکرات را پیچیده کرده است. ویتکاف مدعی است اگر ایران با برچیدن برنامه هسته‌ای خود موافقت کند و اورانیوم غنی‌شده را از آمریکا خریداری کند، ایالات متحده تحریم‌ها را لغو خواهد کرد و گزینه اقدام نظامی را کنار خواهد گذاشت. مارکو روبیو هم اخیرا مدعی شده که تنها کشورهایی در جهان کار غنیسازی اورانیوم را انجام می‌دهند که به سلاح هسته‌ای دسترسی دارند. او اصرار دارد که ایران به‌کلی از غنیسازی اورانیوم دست بکشد و برای تامین سوخت رآکتورهای هسته‌ای یا استفاده‌های صلح‌آمیز دیگر، اورانیوم غنی‌شده را از خارج وارد کند.
البته چندی پیش نیز علی شمخانی، مشاور سیاسی رهبر انقلاب، در گفت‌وگو با ان‌بی‌سی گفته بود که «ایران در صورت لغو فوری تحریم‌های اقتصادی از سوی آمریکا، آماده امضای توافق هسته‌ای با دونالد ترامپ است. او در این گفت‌وگو تاکید کرد: «در ازای رفع همه تحریم‌های اقتصادی، ایران متعهد می‌شود هیچ‌گاه سلاح هسته‌ای تولید نکند، ذخایر اورانیوم بسیار غنی‌شده خود را تغییر دهد، غنیسازی را در سطح غیرنظامی ادامه دهد و اجازه نظارت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بدهد.» با وجود این اظهارنظرها اما همچنان چگونگی حل‌وفصل بُعد فنی مذاکرات ایران و آمریکا یا همان غنیسازی محل بحث بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان این حوزه است.»
بعد از دور چهارم نیز برخی از رسانه های خارجی خبر داده بودند که ایران پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم هسته‌ای با مشارکت کشورهای عربی خلیج‌فارس داده است. برهمین اساس هفته گذشته نشریات نیویورک‌تایمز و گاردین به نقل از منابعی به جزئیات این ایده پرداختند. نشریه نیویورک‌تایمز از پیشنهاد تهران با هدف ایجاد «کنسرسیومی مشترک با کشورهای عربی» برای ادامه برنامه غنیسازی خبر داد و نشریه بریتانیایی گاردین هم با انتشار مطلبی مشابه اعلام کرد که ایران ایده کنسرسیومی متشکل از کشورهای خاورمیانه شامل ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی را برای غنیسازی اورانیوم در جهت تلاش برای غلبه و حل مخالفت‌ها و اعتراضات آمریکا با برنامه غنی‌سازی‌اش مطرح کرده است.
بااینحال همه این راه‌حل‌ها در حد گمانه‌زنی قرار دارند و نمی‌توان با قطعیت گفت در نهایت چه مسیری در پیش گرفته خواهد شد. با توجه به اظهارات ترامپ در خلیج فارس که احساس می‌کند مساله ایران حل خواهد شد و ادعا کرده طرح مکتوبی را تحویل ایران داده است، به نظر می‌رسد این طرح که رویکرد آمریکا درخصوص راه‌حل غنیسازی است در دور بعدی یا پنجم مذاکرات تحویل ایران داده خواهد شد و مسیر مذاکرات شفاف‌تر از قبل خواهد شد. در همین زمینه نیویورک تایمز معتقد است ترامپ احتمالا برای توافق با ایران به کم قانع خواهد شد. احتمال می‌رود مذاکرات ظرف چند روز آینده به پیشنهاد عمان در رم برگزار شود.
چرا ایران بر غنیسازی پافشاری می‌کند؟
برنامه غنیسازی اورانیوم در ایران نه‌تنها یک برنامه تکنولوژیک بلکه بخشی از هویت راهبردی و استقلال علمی کشور تلقی می‌شود. جمهوری اسلامی ایران بارها تأکید کرده که فعالیت‌های هسته‌ای‌اش صرفا اهداف صلح‌آمیز دارد و در راستای تأمین نیازهای اساسی در حوزه پزشکی، کشاورزی، صنعت و تولید انرژی است.
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور نیز به تازگی در همین راستا اظهار کرده است: «صنعت هسته‌ای برای درمان، کشاورزی و صنعت نیاز کشور است. ما دنبال بمب اتم نیستیم، اما این فناوری برای پیشرفت علمی و نیازهای انسانی ملت ضروری است.»
برنامه غنیسازی نه‌تنها به‌عنوان یک حق مسلم ذیل معاهده عدم اشاعه (NPT) شناخته می‌شود، بلکه به لحاظ داخلی نیز نماد استقلال و ایستادگی در برابر فشارهای قدرت‌های جهانی است. از این منظر، توقف غنیسازی نه‌تنها به معنای امتیازدهی سیاسی، بلکه به معنای عقب‌نشینی از دستاوردهای علمی و فناوری خواهد بود.
مذاکرات در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
مذاکرات هسته‌ای ایران با آمریکا در دور جدید خود پیچیدگی‌های ویژه‌ای یافته است. از یک‌سو، ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش تلاش دارد به توافقی «جدید و جامع» دست یابد که محدودیت‌های بیشتری بر ایران تحمیل کند. از سوی دیگر، ایران تأکید کرده که بازگشت به هرگونه توافقی تنها در صورتی ممکن است که منافع اقتصادی و حقوقی ایران به‌طور کامل تضمین شود.
خواست اصلی تیم آمریکایی در این مرحله، علاوه بر موضوع غنیسازی، تلاش برای محدود کردن مدت‌زمان بندهای هسته‌ای و گنجاندن مسائل منطقه‌ای و موشکی در مذاکرات است، اما ایران این خواسته‌ها را زیاده‌خواهی آشکار دانسته و بر چارچوب توافق برجام به‌عنوان مبنای مذاکرات
تأکید دارد.
چرا عقب‌نشینی از غنیسازی ممکن نیست؟
غنیسازی اورانیوم در ایران نه یک هدف نهایی بلکه ابزار دستیابی به اهداف راهبردی علمی، انرژی، پزشکی و صنعتی است. قطع این روند یعنی توقف در رشد دانش بومی و وابستگی مجدد به غرب.
افزون بر این، تجربه تلخ برجام که طی آن علی‌رغم پایبندی ایران، طرف‌های غربی به تعهدات اقتصادی خود عمل نکردند، باعث شده نگاه تیم مذاکره‌کننده ایران نسبت به توافق مجدد بسیار محتاطانه‌تر شود.
از همین رو، مقامات ایران هشدار داده‌اند که اگر تحت فشار آمریکا از غنیسازی دست کشیده شود، گام بعدی واشنگتن فشار بر برنامه موشکی و سپس حوزه‌های دیگر امنیتی کشور خواهد بود. عراقچی در همین راستا تأکید کرده است: «ما اهل مذاکره هستیم، نه تسلیم.»
نیاز ایران برای مصارف صلح‌آمیز به اورانیوم چند درصد است؟
انرژی اتمی به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های مدرن، کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های صلح‌آمیز مانند تولید برق، پزشکی هسته‌ای، کشاورزی و تحقیقات علمی دارد. ایران به‌عنوان یکی از کشورهای دارای فناوری هسته‌ای، از دهه ۱۳۴۰ فعالیت‌های خود را در این زمینه آغاز کرده و با وجود چالش‌های بین‌المللی، برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را توسعه داده است.
چه آنکه انرژی اتمی که از شکافت هسته‌ای اورانیوم یا پلوتونیوم انرژی تولید می‌کند، کاربردهای متنوعی در جهان دارد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که ۴۳۷ راکتور هسته‌ای در ۳۱ کشور، حدود ۱۰ درصد برق جهان را تأمین می‌کنند. علاوه بر تولید برق، انرژی اتمی در پزشکی (تولید رادیوداروها)، کشاورزی (بهبود محصولات) و تحقیقات علمی (تولید ایزوتوپ‌ها) نقش کلیدی دارد. ایران که از سال ۱۳۴۶ با بهره‌برداری از راکتور تحقیقاتی تهران وارد حوزه هسته‌ای شد، برنامه خود را بر مصارف صلح‌آمیز متمرکز کرده است. این در حالی است که ایران در سال ۱۳۸۵ (۲۰۰۶) به چرخه کامل سوخت هسته‌ای دست یافت و از آن زمان، علی‌رغم تحریم‌ها، فعالیت‌های خود را گسترش داد.
این در حالی است که برنامه هسته‌ای کشورمان برای تأمین نیازهای داخلی از جمله تولید برق، پزشکی هسته‌ای و تحقیقات علمی است. بااینحال، غنیسازی اورانیوم تا سطوح بالا (۶۰ درصد در سال ۱۴۰۲) نگرانی‌هایی را در غرب ایجاد کرده است. چه آنکه برابر گزارش «رویترز»، ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به ۱۵ برابر حد مجاز برجام افزایش داده است.
کاربردهای صلح‌آمیز انرژی اتمی در ایران
تولید برق هسته‌ای
ایران از دهه ۱۳۵۰ برنامه تولید برق هسته‌ای را با ساخت نیروگاه بوشهر آغاز کرد. نیروگاه بوشهر که در سال ۱۳۹۰ (۲۰۱۱) به بهره‌برداری رسید، تنها نیروگاه هسته‌ای فعال ایران است و طبق گزارش سازمان انرژی اتمی ایران، سالانه ۱۰۰۰ مگاوات برق تولید می‌کند. این نیروگاه از اورانیوم غنی‌شده با خلوص ۳.۶۷ تا ۵ درصد به‌عنوان سوخت استفاده می‌کند. محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در ۱۹ اسفند ۱۴۰۲ به رسانه‌ها گفت: «ایران برنامه‌ای برای تولید ۲۰,۰۰۰ مگاوات برق هسته‌ای تا سال ۱۴۲۰ دارد.» این هدف نیازمند ساخت نیروگاه‌های جدید در دارخوین و دیگر مناطق است.
برای تولید برق در نیروگاه بوشهر، سالانه حدود ۳۰ تن اورانیوم غنی‌شده ۴ درصدی نیاز است. از نظر کارشناسان، این میزان از حدود ۳۰۰ تن اورانیوم خام با ۱۹۰,۰۰۰ سو (واحد کار جداسازی) تولید می‌شود. ایران این اورانیوم را از طریق تأسیسات غنیسازی نطنز تأمین می‌کند که مجهز به سانتریفیوژهای IR-۱ و IR-۶ است. بااینحال، سوخت اولیه بوشهر تا سال ۱۴۰۰ توسط روسیه تأمین می‌شد، اما ایران از سال ۱۳۹۸ (۲۰۱۹) تولید سوخت داخلی را آغاز کرد.
پزشکی هسته‌ای و تولید رادیوداروها
پزشکی هسته‌ای یکی از مهم‌ترین مصارف صلح‌آمیز انرژی اتمی در ایران است. راکتور تحقیقاتی تهران که در سال ۱۳۴۶ توسط آمریکا تأمین شد، نقش کلیدی در تولید رادیوداروها برای تشخیص و درمان بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های قلبی دارد. به گزارش رسانه‌ها، ایران سالانه ۴۱ نوع رادیودارو تولید می‌کند که نیاز بیش از یک میلیون بیمار را تأمین می‌کند. این رادیوداروها مانند تکنسیوم-۹۹ و ید-۱۳۱، از اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی تولید می‌شوند که برای سوخت راکتور تهران ضروری است.
راکتور تهران سالانه حدود ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی نیاز دارد. ازاین‌رو ایران از سال ۱۳۹۹ برای تأمین این سوخت، غنیسازی ۲۰ درصدی را در فردو از سر گرفت. کاظم غریب‌آبادی، نماینده وقت ایران در آژانس تأکید کرد که این فعالیت برای «تولید سوخت پیشرفته سیلیساید» است که کیفیت رادیوداروها را بهبود می‌بخشد. تأسیسات فردو، با سانتریفیوژهای پیشرفته IR-۶، توانایی تولید این میزان اورانیوم را دارد. این در حالی است که ایران با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، تولید مولیبدن-۹۹ را در مقیاس صنعتی آغاز کرده است.
کشاورزی و بهبود محصولات
انرژی اتمی در کشاورزی ایران برای بهبود محصولات کشاورزی، افزایش مقاومت به آفات و کاهش مصرف آب استفاده می‌شود. سازمان انرژی اتمی ایران در سال ۱۴۰۲ اعلام کرد که از فناوری پرتودهی گاما برای تولید بذرهای مقاوم به خشکسالی استفاده می‌کند. این فناوری که از ایزوتوپ‌های رادیواکتیو مانند کبالت-۶۰ بهره می‌برد، بهره‌وری کشاورزی را تا ۲۰ درصد افزایش داده است. این کاربرد نیازی به اورانیوم غنی‌شده ندارد، اما از محصولات جانبی راکتورهای هسته‌ای استفاده می‌کند.
راکتور تهران که ایزوتوپ‌های موردنیاز را تولید می‌کند و ساخت قبل از انقلاب ۵۷ است، منبع اصلی این کاربرد است. طبق گزارش آژانس، ایران سالانه چند کیلوگرم ایزوتوپ برای کشاورزی تولید می‌کند که از فرآیندهای تحقیقاتی در تهران تأمین می‌شود. این فعالیت که تحت نظارت آژانس انجام می‌شود، نشان‌دهنده تعهد ایران به استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای است.
تحقیقات علمی و تولید ایزوتوپ‌ها
ایران از انرژی اتمی برای تحقیقات علمی، به‌ویژه در تولید ایزوتوپ‌های پایدار و ناپایدار استفاده می‌کند. مرکز تحقیقات هسته‌ای دانشگاه تهران و تأسیسات اراک نقش کلیدی در این زمینه دارند. ایران از راکتور تهران برای تولید ایزوتوپ‌هایی مانند مولیبدن-۹۹ استفاده می‌کند که در پزشکی و تحقیقات کاربرد دارد. این فعالیت نیازمند اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی است که در فردو تولید می‌شود. برای تحقیقات علمی، ایران اورانیوم ۲۰ درصدی نیاز دارد که بخش عمده آن برای راکتور تهران است. در همین حال ایران تولید اورانیوم فلزی را از سال ۱۴۰۰ برای تحقیقات پیشرفته آغاز کرد که کاربردهای صلح‌آمیز مانند سوخت پیشرفته راکتورها دارد.
تأسیسات فردو و نطنز، با ظرفیت تولید ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در ماه، این نیاز را تأمین می‌کنند. چه آنکه ایران در سال ۱۴۰۲ زیرساخت‌های بومی برای تحقیقات هسته‌ای را کاملا درون‌زا کرده است.
تولید اورانیوم فلزی برای سوخت پیشرفته
همچنین ایران از سال ۱۳۹۹ تولید اورانیوم فلزی را برای سوخت پیشرفته راکتور تهران آغاز کرد. رسانه‌ها به نقل از سعید خطیب‌زاده سخنگوی وقت وزارت خارجه در ۲۹ دی ۱۳۹۹ گزارش دادند که اورانیوم فلزی کاربردهای صلح‌آمیز دارد و با معاهده عدم اشاعه (NPT) سازگار است. این سوخت که به صورت سیلیساید تولید می‌شود، کیفیت رادیوداروها را بهبود می‌بخشد.
این کاربرد نیازمند اورانیوم ۲۰ درصدی است که برای تحقیقات اولیه نیاز دارد. تأسیسات اصفهان که برای تولید اورانیوم فلزی طراحی شده و فردو که اورانیوم ۲۰ درصدی را تأمین می‌کند، منابع اصلی این فعالیت هستند.
نیازهای ایران و خودکفایی در غنیسازی اورانیوم
کشورمان برای تولید برق (۳۰ تن اورانیوم ۴ درصدی)، پزشکی و تحقیقات (۱۳۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی) و تولید اورانیوم فلزی (۵۰۰ گرم اورانیوم ۲۰ درصدی) به ظرفیت غنیسازی قابل‌توجهی نیاز دارد. تأسیسات نطنز و فردو این نیاز را تأمین می‌کنند، اما گسترش ظرفیت برای هدف ۲۰,۰۰۰ مگاوات برق چالش‌برانگیز است. ازاین‌رو رسیدن به ۱۹۰,۰۰۰ سو نیازمند ۸,۰۰۰ سانتریفیوژ IR-۸ است که ایران تا سال ۱۴۰۷ (۲۰۲۸) به آن دست خواهد یافت.
در همین حال، غنیسازی ۶۰ درصدی ایران که «رویترز» آن را ۱۵ برابر حد برجام گزارش کرد، نگرانی‌هایی را ایجاد کرده است. چه آنکه آنالنا بربوک، وزیر خارجه وقت آلمان، در ۲۸ فوریه ۲۰۲۳ گفته که غنیسازی ۸۴ درصدی «توجیه غیرنظامی ندارد.» بااینحال، ایران تأکید دارد که این ذخایر برای تحقیقات پیشرفته است. همکاری ایران با آژانس از جمله سفر گروسی در ۲۷ فروردین ۱۴۰۴، می‌تواند این نگرانی‌ها را کاهش دهد.
از سوی دیگر مصارف صلح‌آمیز ایران به‌ویژه در پزشکی و کشاورزی، کیفیت زندگی را بهبود می‌بخشد. تولید رادیوداروها نیاز به واردات را کاهش داده و فناوری پرتودهی کشاورزی بهره‌وری را افزایش داده است. چه آنکه کشورمان با بومی‌سازی این فناوری‌ها، به یکی از پیشروهای منطقه تبدیل شده است.
این در حالی است که ایران با توسعه تأسیسات نطنز، فردو و اصفهان، خودکفایی در تولید اورانیوم غنی‌شده را هدف قرار داده است. ازاین‌رو مذاکرات رم می‌تواند با تضمین حق غنیسازی، این برنامه را تقویت کند. در این راستا «فایننشال تایمز» نوشت که دیپلماسی ایران، با حمایت عربستان و روسیه، فشارهای غرب را تعدیل کرده است.
ایران از انرژی اتمی برای تولید برق (نیروگاه بوشهر، ۳۰ تن اورانیوم ۴ درصدی)، پزشکی هسته‌ای (راکتور تهران، ۱۲۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی)، کشاورزی (ایزوتوپ‌های کبالت-۶۰)، تحقیقات علمی (۱۰ کیلوگرم اورانیوم ۲۰ درصدی) و تولید اورانیوم فلزی (۵۰۰ گرم اورانیوم ۲۰ درصدی) استفاده می‌کند. این نیازها از تأسیسات نطنز (برای ۴ تا ۵ درصد)، فردو (برای ۲۰ درصد) و اصفهان (برای اورانیوم فلزی) تأمین می‌شود.
راکتور تهران، اگرچه اورانیوم تولید نمی‌کند، ایزوتوپ‌های پزشکی و کشاورزی را فراهم می‌کند. برنامه صلح‌آمیز کشورمان که تحت نظارت آژانس است، با چالش‌های بین‌المللی نیز مواجه است، اما دیپلماسی فعال و خودکفایی در فناوری، جایگاه ایران را تقویت کرده است. موفقیت مذاکرات رم می‌تواند این مصارف را تثبیت کند، اما نیازمند اعتمادسازی متقابل است.
ضرورت ایستادگی در برابر فشار
تجربه تاریخی ایران نشان داده که هرگاه در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا ایستادگی شده، طرف مقابل مجبور به عقب‌نشینی و پذیرش واقعیت‌ها شده است. امروز نیز مسیر مذاکرات تنها از راه حفظ اصول و عدم تسلیم در برابر خواسته‌های غیرواقعی قابل تداوم است.
برنامه غنیسازی ایران نه یک تهدید، بلکه نماد حق حاکمیت علمی، استقلال و توسعه بومی است. جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر خطوط قرمز خود، نشان داده که حاضر است با جهان مذاکره کند، اما نه بر سر حقوق اساسی ملت. در چنین شرایطی، تیم مذاکره‌کننده ایران باید با قاطعیت، انسجام و حمایت داخلی به گفت‌وگوها ادامه دهد؛ اما نه برای توقف غنیسازی، بلکه برای تثبیت و گسترش حقوق هسته‌ای کشور.
