حزب‌بازی ماسک
مازیار شیری، روزنامه نگار/ چگونه اتحاد دو چهره پرنفوذ دنیای تکنولوژی و سیاست به خصومتی بی‌سابقه انجامید؟ در سال‌های نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، کمتر کسی تصور می‌کرد که ایلان ماسک، میلیاردر فناوری و مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، روزی در کنار رئیس‌جمهور راست‌گرای آمریکا دیده شود. با وجود آنکه ماسک در سال ۲۰۱۷ در واکنش به خروج آمریکا از توافق اقلیمی پاریس از شوراهای مشورتی ترامپ استعفا داد، مسیر رابطه آن‌ها از مخالفت‌های اولیه به تدریج به سوی همکاری و نزدیکی پیش رفت. پس از ریاست‌جمهوری بایدن، فضای سیاسی آمریکا به شدت دوقطبی شد. ماسک که از منتقدان جدی سیاست‌های بایدن به‌ویژه در حوزه انرژی، مهاجرت و سانسور در فضای مجازی بود، به مرور به سمت راست سیاسی متمایل شد. در سال ۲۰۲۴، با نزدیک شدن به انتخابات، ایلان ماسک به یکی از چهره‌های غیررسمی اما مؤثر در کارزار انتخاباتی ترامپ بدل شد.
اتحاد ۲۰۲۴: اتحاد بی‌سابقه در عصر نوین
در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴، ماسک که در پلتفرم ایکس (توئیتر سابق) نفوذی بی‌نظیر داشت، از قدرت رسانه‌ای خود برای تقویت پیام‌های ترامپ بهره برد. پس از پیروزی ترامپ، او در کاخ سفید با افتخار در کنار رئیس‌جمهور جدید ایستاد. رئیس‌جمهور نیز از ماسک به‌عنوان «مغز متفکر تکنولوژی» یاد کرد و او را به رهبری نهادی جدید با نام «اداره بهره‌وری دولت(DOGE) منصوب کرد.
در این دوران، شایعاتی درباره نفوذ روزافزون ماسک در سیاست‌گذاری‌های کلیدی مطرح شد. برخی رسانه‌ها از او به‌عنوان «معاون غیررسمی» یاد کردند. تحلیلگران معتقد بودند که ماسک با استفاده از قدرت اقتصادی‌اش، عملا در حال شکل دادن به مدل جدیدی از قدرت غیررسمی در دولت است.
کسری بودجه و «صورتحساب زیبا»
اما این اتحاد سیاسی و رسانه‌ای، در بهار ۲۰۲۵ دچار شکافی عمیق شد. ماجرا از جایی آغاز شد که دولت ترامپ لایحه عظیمی به نام «One Big Beautiful Bill» را برای بازسازی زیربناها و کاهش مالیات‌ها به کنگره فرستاد؛ لایحه‌ای که برآورد می‌شد بیش از ۲.۵ تریلیون دلار هزینه داشته باشد. ایلان ماسک در واکنشی غیرمنتظره، این طرح را «ننگ‌آور» و «فاجعه‌ای برای آینده اقتصاد آمریکا» توصیف کرد. او در رشته توئیتی صریح نوشت: «این لایحه چیزی جز بمب‌گذاری در بودجه آینده کشور نیست. بدهی ملی را به آستانه انفجار می‌برد.»
این اظهارنظر خشم ترامپ را برانگیخت. رئیس‌جمهور در پاسخ گفت که «ماسک درک درستی از اقتصاد ندارد» و تلویحا اشاره کرد که ممکن است حمایت دولت از پروژه‌های او، از جمله قراردادهای ناسا، مورد بازبینی قرار گیرد.
شعله‌ور شدن جنگ رسانه‌ای
پس از آن، آنچه رسانه‌ها به‌عنوان «جنگ سرد میان دو غول» توصیف کردند، به سرعت به یک درگیری تمام‌عیار رسانه‌ای بدل شد. ترامپ در پلتفرم تروث‌سوشال نوشت: «همکاری ما با کسانی ادامه دارد که وفادار باشند، نه کسانی که به‌خاطر از دست دادن یارانه‌های خودروهای برقی، گریه می‌کنند.»
ماسک نیز بی‌درنگ پاسخ داد: «من حتی یک دلار از آن یارانه‌ها نخواسته‌ام. موضوع پول نیست، موضوع اصول است. ما داریم آمریکا را به لبه ورشکستگی می‌بریم.»
کار به جایی رسید که ماسک به‌طور تلویحی ترامپ را به روابط پنهان با جفری اپستین متهم کرد؛ اتهامی که البته ساعاتی بعد از توئیتر حذف شد. این رفتار باعث شد بسیاری از ناظران سیاسی بپرسند که آیا ماسک قصد دارد از نفوذ خود برای ورود به دنیای سیاست رسمی استفاده کند؟
ظهور یک تهدید انتخاباتی: «حزب آمریکا»
در اواخر ژوئن ۲۰۲۵، ماسک در اقدامی بحث‌برانگیز اعلام کرد که در حال بررسی تأسیس حزبی جدید با نام «America Party» است - پدیده‌ای که می‌تواند آرای بسیاری از جمهوری‌خواهان ناراضی یا مستقل‌ها را جذب کند.
تحلیلگران معتقدند که این حرکت نه‌تنها به معنای پایان کامل اتحاد ماسک - ترامپ است، بلکه یک تهدید مستقیم علیه ساختار دوحزبی سیاست آمریکاست. از سوی دیگر، کمپین ترامپ این اقدام را «خودزنی سیاسی» توصیف کرده و به هواداران هشدار داده که «فریب میلیاردرهای بی‌ریشه را نخورند.»
ترامپ در یک گردهمایی در فلوریدا گفت: «اگر او [ماسک] وارد سیاست شود، بهتر است مدارک شهروندی‌اش را آماده کند. شاید روزی مجبور شویم او را دیپورت کنیم!»
هم‌زمان با این درگیری، ارزش سهام تسلا و اسپیس‌ایکس دچار نوسان شد.
برخی قراردادهای فدرال در وضعیت تعلیق قرار گرفت و سرمایه‌گذاران در انتظار روشن شدن رابطه میان کاخ سفید و امپراتوری فناوری ماسک هستند.
در سطح سیاسی نیز جناحی از جمهوری‌خواهان که حامی اقتصاد آزاد و کاهش هزینه‌های دولتی هستند، به‌طور ضمنی به سمت مواضع ماسک متمایل شده‌اند. این جناح معتقد است که ترامپ در دوره دوم خود بیشتر به سمت سیاست‌های پوپولیستی و بدهی‌محور حرکت کرده است.
آینده مبهم یک رابطه فرسوده
تا همین چند ماه پیش، ایلان ماسک و دونالد ترامپ نمادهای اتحاد نخبگان تکنولوژی و راست‌گرایان سیاسی در آمریکا بودند، اما اکنون، این اتحاد به یکی از پرتنش‌ترین و شخصی‌ترین درگیری‌های فضای عمومی بدل شده است.
سوال اصلی اینجاست: آیا این جدال، تنها یک اختلاف موقتی است یا شروع یک جنگ طولانی‌مدت برای تسلط بر آینده سیاسی - اقتصادی آمریکاست و اگر ماسک واقعا وارد میدان سیاست شود، آیا فضای دوحزبی آمریکا توان تحمل سومین قدرت سیاسی را خواهد داشت؟ اگرچه تقابل ترامپ و ماسک شاید در ظاهر تنها یک نزاع شخصی به نظر برسد، اما در عمق خود، بازتاب‌دهنده کشمکش بزرگ‌تری است: میان محافظه‌کاری سنتی و تکنوکراسی آینده‌گرا، میان سیاست‌مداران قدیمی و میلیاردرهای دیجیتال. جنگ میان این دو، تنها آغاز راهی است که می‌تواند سیاست و اقتصاد آمریکا را برای دهه‌های آینده تغییر دهد.
«حزب آمریکا» و جاه‌طلبی سیاسی ایلان ماسک
با انتشار یک پیام ساده اما رادیکال در پلتفرم ایکس، ایلان ماسک، میلیاردر جنجالی و مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، فصل جدیدی در روابطش با دنیای سیاست آمریکا آغاز کرد. او در پیامی که با هشتگ #حزب_آمریکا در صدر شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت، رسما اعلام کرد: «امروز، حزب آمریکا تشکیل شده است تا آزادی شما را به شما بازگرداند.»
یک خیزش علیه دوگانه سیاسی سنتی
تشکیل حزب توسط ماسک، تنها چند هفته پس از درگیری علنی او با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور فعلی ایالات متحده، نه فقط اقدامی شخصی، بلکه حرکتی نظام‌مند علیه ساختار سنتی دوحزبی در آمریکا تفسیر می‌شود. ماسک در پیام‌هایش با لحنی تند، هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه را به «هدر دادن منابع عمومی» و «تضعیف دموکراسی واقعی» متهم کرده است.
وی تأکید کرد که حزب جدیدش نه به چپ تعلق دارد و نه به راست، بلکه «برای آینده‌ای عمل‌گرا، علمی و آزادمحور» تشکیل شده است.
پشتوانه اجتماعی یا بازی رسانه‌ای؟
ماسک مدعی شده است که نظرسنجی انجام شده میان کاربران پلتفرمش (ایکس) نشان می‌دهد که دوسوم مخاطبان او از تشکیل این حزب استقبال می‌کنند. اگرچه صحت این نظرسنجی‌ها از منظر آماری و بی‌طرفی محل تردید است، اما نمی‌توان قدرت رسانه‌ای او را نادیده گرفت.
در یک کشور که بیش از ۴۰ درصد از رأی‌دهندگان خود را «مستقل» می‌نامند و از عملکرد احزاب سنتی ناراضی‌اند، ظهور یک صدای سوم - به‌ویژه اگر پشتوانه‌ای از میلیاردرهای فناوری و شبکه‌های اجتماعی داشته باشد - می‌تواند معادلات انتخاباتی را دگرگون کند.
رقابت یا انشعاب؟
پرسش اساسی این است که آیا ماسک قصد ورود به رقابت انتخاباتی به‌عنوان نامزد این حزب را دارد؟ او فعلا از پاسخ روشن به این سوال خودداری کرده، اما نشانه‌هایی از برنامه‌ریزی جدی دیده می‌شود. تأسیس دفاتر اولیه در تگزاس، فلوریدا و نوادا، به‌کارگیری برخی از مشاوران سابق حزب جمهوری‌خواه و تهیه پیش‌نویس اساسنامه و بیانیه مأموریت حزب در ایکس از جمله این نشانه‌ها هستند. علاوه بر اینها ماسک حتی با چهره‌های ناراضی از دو حزب اصلی از جمله سناتورهای مستقل و فرمانداران سابق، تماس گرفته تا ائتلافی فراتر از خودش شکل دهد.
بی‌اعتمادی جمهوری‌خواهان، سردرگمی دموکرات‌ها
واکنش اردوگاه ترامپ به این اقدام کاملا خصمانه بود. رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش گفت: «ما از ابتدا هم می‌دانستیم که او اهل وفاداری نیست. ماسک دنبال قدرت است، نه آزادی.»
در سوی دیگر، دموکرات‌ها که ابتدا با علاقه پنهانی اختلاف میان ترامپ و ماسک را رصد می‌کردند، اکنون با دغدغه جدیدی روبه‌رو شده‌اند: آیا حزب ماسک بخشی از رأی مستقل‌ها و جوانان تکنولوژی‌دوست را از آن خود خواهد کرد؟ آیا این حزب می‌تواند به کاندیداهای مجلس نیز سرایت کند؟
تهدید یا فرصت برای دموکراسی؟
تشکیل حزب سوم در آمریکا سابقه‌ای طولانی دارد، از حزب تئودور روزولت گرفته تا راس پرو در دهه ۹۰، اما کمتر کسی بوده که هم‌زمان ثروت چندصد میلیارد دلاری داشته باشد، یک رسانه گسترده (ایکس) در اختیار داشته باشد و در صنایع حیاتی مانند حمل‌ونقل، فضا، انرژی و دفاعی سرمایه‌گذاری کرده باشد.
این ویژگی‌ها، حزب ماسک را به تهدیدی بالقوه برای نظام سیاسی کنونی و درعین‌حال فرصتی برای بازتعریف سیاست در عصر دیجیتال بدل می‌کند.
آغاز فصلی ناشناخته
اکنون، آمریکا در آستانه تحولی تاریخی قرار دارد. رابطه‌ای که زمانی اتحاد دو قدرت بود - میان یک رئیس‌جمهور پوپولیست و یک کارآفرین تکنولوژیک - اکنون به نبردی علنی تبدیل شده است. با ورود حزب ماسک به صحنه، نه‌تنها انتخابات ۲۰۲۸ بلکه مفهوم خود دموکراسی در آمریکا با پرسش‌هایی جدی مواجه خواهد شد. «آیا ایلان ماسک تنها میلیاردر عصبانی است که خواستار تغییر است؟ یا صدای پیشرو آینده سیاسی آمریکاست؟»
ما در آستانه پاسخ به این سوال هستیم.
