بیگدلی در گفتوگو با « صبح نو»: تمدید مکانیسم ماشه برای خروج از بن بست دیپلماتیک
علی بیگدلی، کارشناس روابط بین‌الملل در گفتوگو با «صبح نو» در خصوص نشست استانبول اظهارکرد: «در این نشست معاونین وزارت خارجه چهار کشور حضور دارند. از جهت موازین دیپلماسی، هدف این است که انتظارات دو طرف مشخص شود؛ ما چه انتظاراتی داریم و آن‌ها چه خواسته‌هایی دارند. در این جلسه، حدود خواسته‌های طرفین مشخص خواهد شد.»
نشست استانبول، فرصتی برای تعیین انتظارات دو طرف
وی افزود: «بنابراین، این نشست می‌تواند مقدمه‌ای برای مذاکرات جدی باشد، البته اگر نتیجه‌ای حاصل شود، اما در این جلسه تصمیم‌گیری نهایی صورت نخواهد گرفت. تنها انتظارات و خواسته‌ها مطرح می‌شوند و اگر نقطه نظرات به یکدیگر نزدیک باشد، مذاکرات می‌تواند ادامه پیدا کند، اما اگر این‌گونه نباشد، مذاکرات با مشکلات دیگری مواجه خواهد شد.»
کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد: «در مورد اینکه مذاکرات به کجا خواهد رسید شاید هم ما و هم اروپایی‌ها ناچار شویم توافق کنیم که اجرای بند ۵۱ به تأخیر بیفتد. البته خود این مسأله تشریفات و مراحلی دارد که به این راحتی نیست. باید درخواست ایران به شورای حکام برود و یک مراسم رسمی دارد، اما انتظار هر دو طرف این است که اجرای تعهدات به تأخیر بیفتد، تا این شرایط نامساعد فعلی مدیریت شود.»
فشار چهار ضلعی بر ایران
بیگدلی خاطرنشان کرد: «آنچه اهمیت دارد این است که این چهار ضلعی - آمریکا، اروپا، اسرائیل و آژانس - ما را تحت فشار قرار داده‌اند. من فکر می‌کنم برخلاف نظر بسیاری از مقامات رسمی و غیررسمی، در شرایط فعلی مهم‌ترین ضلع برای رهایی ما از این وضعیت، نزدیکی به آژانس است. تا زمانی که تکلیفمان را با آژانس مشخص نکنیم، هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.»
وی اضافه کرد: «اولین انتظاری که نشست استانبول از ایران دارد این است که اجازه داده شود بازرسان آژانس وارد کشور شوند و بررسی‌های خود را انجام دهند. ایران گفته ممکن است آن‌ها از نظر تشعشعات اتمی در خطر باشند که این موضوع تا حدودی در توافق اسنپ‌بک هم پیش‌بینی شده، اما راه‌حل فعلی همین است؛ یعنی هم آمریکا و هم اروپا منتظرند ببینند گزارش آژانس چه خواهد بود.»
گزارش آژانس، کلید تقاضای تعویق اسنپ‌بک
کارشناس روابط بین‌الملل مدعی شد: «پیشنهاد من این است که در این تنگنای چهار ضلعی، اولین اقدام ما باید این باشد که اجازه دهیم کارشناسان آژانس بیایند و گزارش نهایی خود را ارائه دهند.»
بیگدلی ادامه داد: «این گزارش می‌تواند بخشی از فشارها را کاهش دهد. بر همین اساس، ما می‌توانیم تقاضا کنیم اجرای بند اسنپ‌بک یک سال به تأخیر بیفتد. در این صورت، خواسته ما به صورت رسمی مطرح می‌شود. طبیعی است که آمریکا، هرچند رسما جزو اسنپ‌بک نیست، با اتحادیه اروپا مشورت و شرایط را بررسی خواهند کرد.»
وی با بیان اینکه این وضعیت برای ایران بسیار سخت است، گفت: «چون پیش‌تر اظهاراتی از سوی مسئولان بیان شده که سطح انتظارات داخلی و بین‌المللی را بالا برده و حالا تصمیم‌گیری دشوار شده است. نکته مهم این است که در علم سیاست، مفهومی به نام اعتماد متقابل به معنای واقعی وجود ندارد. این اصل اساسی دیپلماسی و روابط خارجی است: هیچ کشوری به کشور دیگر اعتماد ندارد، بلکه از طریق مذاکره، سطح بی‌اعتمادی کاهش می‌یابد.»
بن‌بست اعتمادسازی
کارشناس روابط بین‌الملل با اشاره به این موضوع که گفته می‌شود «اعتمادسازی» بی‌معناست، خاطرنشان کرد: «چه کسی به طرف مقابل تعهد می‌دهد که «به تو اعتماد دارم»؟ این اصطلاحات اشتباه، مسأله را پیچیده کرده‌اند. کشورهای مختلف فقط به دنبال منافع ملی خود هستند. زمانی که احساس کنند این منافع در خطر است، حتی قرارداد امضا‌شده را هم زیر پا می‌گذارند، همان‌طور که در زمان دکتر مصدق
دیدیم.»
بیگدلی عنوان کرد: «بنابراین، امیدواریم امروز به یک نتیجه برسیم و بتوانیم این فیل سنگین را کمی حرکت دهیم و بر سر مسأله سفر، به توافق مشترکی برسیم.»
وی افزود: «طبق بندهای ۳۶ و ۳۷ قطعنامه، صراحتا آمده که اگر هر کدام از طرفین به تعهدات خود عمل نکنند، اعضای دیگر می‌توانند اقدامات لازم را انجام دهند. آمریکا از برجام خارج شد و تمام تعهداتش را کنار گذاشت؛ بنابراین دیگر عضو برجام محسوب نمی‌شود. اما سه کشور اروپایی باقی ماندند.»
خروج از NPT یعنی مشروعیت بخشیدن به اقدام جهانی علیه ایران
کارشناس روابط بین‌الملل یادآور شد: «ایران هنوز عضو پیمان NPT (پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) است. ما نمی‌توانیم به سادگی از آن خارج شویم. واقعا جای تعجب دارد که بعضی از آقایان می‌گویند که می‌توانیم از این پیمان خارج شویم و خوشبخت خواهیم شد! مگر
می‌شود؟»
بیگدلی با طرح این جمله که ما کره شمالی نیستیم، تأکید کرد: «کره شمالی شرایط خاص خودش را داشت، درحالی‌که ایران در حساس‌ترین منطقه سیاسی و اقتصادی جهان قرار دارد. پس ما نباید و نمی‌توانیم از NPT خارج شویم. چون اگر چنین کاری کنیم، در واقع همه درها را برای اقدام نظامی علیه خودمان باز می‌کنیم.»
وی تصریح کرد: «اگر ایران از NPT یا از توافقات پادمانی خارج شود، پرونده‌اش مستقیما به شورای امنیت سازمان ملل خواهد رفت. در آن صورت، طبق فصل هفتم منشور سازمان ملل، تمام کشورها موظف خواهند شد که ایران را تحریم کنند. ما رسما به‌عنوان یک کشور «یاغی» شناخته خواهیم شد و حمله یا تحریم علیه ما جنبه کاملا قانونی پیدا می‌کند. یعنی خودمان زمینه را برای اقدام جهانی علیه خودمان
فراهم می‌کنیم.»
